2013 - 2014 Eğitim Öğretim Yılı
VI. ÜNİTE
PARAGRAF BİLGİSİ
1. ANLATIM BİRİMİ OLARAK PARAGRAF
Bir düşünceyi ana düşünce etrafında destekleyen cümle veya
cümleler topluluğuna paragraf denir. Paragrafı oluşturan
cümleler birbirleriyle bağlantılıdır; bu bağlantı paragrafta
anlam bütünlüğünü oluşturur.
2. PARAGRAFTA YAPI
Yapı bakımından bir paragrafta üç bölüm bulunur. Bunlar
giriş cümlesi, gelişme cümleleri ve sonuç cümlesidir.
Giriş:
* Genel bir yargı niteliğindedir.Bu bölüm bir ya da iki
cümleden oluşur.
* Paragrafın konusu genellikle bu cümlelerdir.
* Giriş bölümü paragrafın bir çeşit özeti olduğundan ana
düşünce hakkında ipuçları verir.
* Asla bağlaçla başlamaz.
* Giriş cümlesinde kendisinden önce bir cümle daha olduğunu
düşündürecek bazı zamir,sıfat ya da edatlar bulunmaz.
Gelişme:
*İkiden fazla cümleden meydana gelir.
*Girişte belirtilen konu,bu bölümde örnekleme,tanık gösterme,karşılaştırma gibi düşünceyi geliştirme yollarına
başvurularak açıklanır.
*Bu bölümde yer alan düşünceler paragrafın konusuyla ilgili
olmalıdır,yoksa anlatımın akışı bozulur.
Sonuç:
*Genellikle bir cümleden ibarettir.
*Anlatılmak istenen düşünceyle ilgili son sözün söylendiği
bölümdür.
*Yazar paragrafta asıl anlatmak,vurgulamak istediği
düşüncesini (ana düşünce) genellikle bu bölümde verir.
*Sözlerin toparlanması niteliğinde olduğundan kapsamlı bir
yargıdır.Bu yönüyle de giriş cümlesine benzer.
*Toparlayıcı,özetleyici olması nedeniyle “demek ki,sonuç
olarak,öyleyse,özetle…”gibi sözlerle başlayabilir.
Uyarı:
Ana düşünce,genellikle paragrafın sonuç bölümünde olmakla
birlikte,bazen metnin başında ya da tümüne yayılmış olabilir.
3. PARAGRAFIN BOYUTU
Paragrafın boyutu anlatılan, tanıtılan, bildirilen konunun yer
zaman ve kişilerle ilgi derecesine göre belirlenir. Anlatıcının,
anlattığı yer ve objeyle ilişkisi paragrafın uzun veya kısa olmasını belirler. İletişim biçimi; iletinin (mesajın) niteliği; alı-
cının, göndericinin durumu ve ileti kanalının durumu paragrafın boyutunu etkiler. Tek cümleden oluşan paragraflar oldu-ğu
gibi birden fazla cümleden oluşan paragraflar da vardır.
Yalnız karışık konularla ilgili düşüncelerin bir paragrafta
toplanması güçtür.
4. PARAGRAFTA ANLAM VE ANA DÜŞÜNCE
Bir metinde yazarın okuyucuya vermek istediği temel düşünceye ana düşünce denir. Başka bir söyleyişle ana düşünce
paragrafta iletilmek istenen iletinin en kısa ve açık ifadesi-dir.
Paragrafta ana düşünceyi destekleyen onu açıklayan di-ğer
düşüncelere de yardımcı düşünce denir. Paragraftaki yardımcı
düşünceler ana düşünce etrafında, onu değişik yön-lerden
destekleyen, tamamlayan, açıklayan ve onun doğrulu-ğunu,
yanlışlığını kanıtlayan cümle ve ifade kalıplarıdır. Paragraftaki ana düşünce diğer paragraflardaki ana düşünce-lerle
bağlanır. Bu bağlantılarla metnin bütünlüğü sağlanır.
Paragrafta metnin tamamı dikkate alınarak ne, kim, nerede ne
zaman, nasıl, ne kadar gibi soruların cevabı olacak şekilde
iletiyi belirten düşüncelere yer verilir.
5. PARAGRAF ÇEŞİTLERİ
Belli başlı paragraf çeşitleri şunlardır:
a. Olay Paragrafı: Anlatılması, açıklanması istenen bir olay
ele alınır. Paragrafın yapısı olayın oluş sırasına göre, kişi-mekân ilişkisine ya da anlatıcının anlatılan veya nakledilen olayla
ilişkisine göre değişir. Olay üzerinde yoğunlaşılır ve olayın en
çok dikkat çekici yönleri ve heyecan verici yanları anlatı-lır.
Olayın anlatımında anlatılmayan kısımlar sezdirilecek tarzda
cümleler kullanılır.
b. Çözümleme Paragrafı: Bir düşüncenin incelenerek çö-
zümlemesinin yapıldığı paragraflardır. Bu tür paragraflarda
paragrafın konusu olan kişinin görünüşünden, konuşmasından
davranışlarından söz eden cümlelere yer verilir. Bir düşünceyi çözümleyen paragraflarda düşünceyi oluşturan, destekleyen, geliştiren ögeler üzerinde durulur.
c. Düşünce (Fikir) Paragrafı: Herhangi bir konuda bilgi
vermek, bir düşünceyi kanıtlamak amacıyla yazılan öğretici
metinlerde bulunur.
ç. Betimleme (Tasvir) Paragrafı: Bir olayı ya da bir varlığı
canlandırmak amacıyla yazılan paragraflardır. Betimleme paragrafında betimlenecek kişi, yer ve görünüşün benzerlerinden ayıran özellikleri üzerinde durulur. Betimleme paragrafında betimlenecek varlığın niteliğine göre paragrafın dili
değişir.
d. Açıklama Paragrafı: Herhangi bir konunun, kavramın,
nesnenin kullanımını, değerini açıklamak için yazılan paragrafa açıklama paragrafı denir. Açıklama yapılırken basit
olandan karmaşık olana doğru gidilir. Yerine göre açıklana-
Read more
VI. ÜNİTE
PARAGRAF BİLGİSİ
1. ANLATIM BİRİMİ OLARAK PARAGRAF
Bir düşünceyi ana düşünce etrafında destekleyen cümle veya
cümleler topluluğuna paragraf denir. Paragrafı oluşturan
cümleler birbirleriyle bağlantılıdır; bu bağlantı paragrafta
anlam bütünlüğünü oluşturur.
2. PARAGRAFTA YAPI
Yapı bakımından bir paragrafta üç bölüm bulunur. Bunlar
giriş cümlesi, gelişme cümleleri ve sonuç cümlesidir.
Giriş:
* Genel bir yargı niteliğindedir.Bu bölüm bir ya da iki
cümleden oluşur.
* Paragrafın konusu genellikle bu cümlelerdir.
* Giriş bölümü paragrafın bir çeşit özeti olduğundan ana
düşünce hakkında ipuçları verir.
* Asla bağlaçla başlamaz.
* Giriş cümlesinde kendisinden önce bir cümle daha olduğunu
düşündürecek bazı zamir,sıfat ya da edatlar bulunmaz.
Gelişme:
*İkiden fazla cümleden meydana gelir.
*Girişte belirtilen konu,bu bölümde örnekleme,tanık gösterme,karşılaştırma gibi düşünceyi geliştirme yollarına
başvurularak açıklanır.
*Bu bölümde yer alan düşünceler paragrafın konusuyla ilgili
olmalıdır,yoksa anlatımın akışı bozulur.
Sonuç:
*Genellikle bir cümleden ibarettir.
*Anlatılmak istenen düşünceyle ilgili son sözün söylendiği
bölümdür.
*Yazar paragrafta asıl anlatmak,vurgulamak istediği
düşüncesini (ana düşünce) genellikle bu bölümde verir.
*Sözlerin toparlanması niteliğinde olduğundan kapsamlı bir
yargıdır.Bu yönüyle de giriş cümlesine benzer.
*Toparlayıcı,özetleyici olması nedeniyle “demek ki,sonuç
olarak,öyleyse,özetle…”gibi sözlerle başlayabilir.
Uyarı:
Ana düşünce,genellikle paragrafın sonuç bölümünde olmakla
birlikte,bazen metnin başında ya da tümüne yayılmış olabilir.
3. PARAGRAFIN BOYUTU
Paragrafın boyutu anlatılan, tanıtılan, bildirilen konunun yer
zaman ve kişilerle ilgi derecesine göre belirlenir. Anlatıcının,
anlattığı yer ve objeyle ilişkisi paragrafın uzun veya kısa olmasını belirler. İletişim biçimi; iletinin (mesajın) niteliği; alı-
cının, göndericinin durumu ve ileti kanalının durumu paragrafın boyutunu etkiler. Tek cümleden oluşan paragraflar oldu-ğu
gibi birden fazla cümleden oluşan paragraflar da vardır.
Yalnız karışık konularla ilgili düşüncelerin bir paragrafta
toplanması güçtür.
4. PARAGRAFTA ANLAM VE ANA DÜŞÜNCE
Bir metinde yazarın okuyucuya vermek istediği temel düşünceye ana düşünce denir. Başka bir söyleyişle ana düşünce
paragrafta iletilmek istenen iletinin en kısa ve açık ifadesi-dir.
Paragrafta ana düşünceyi destekleyen onu açıklayan di-ğer
düşüncelere de yardımcı düşünce denir. Paragraftaki yardımcı
düşünceler ana düşünce etrafında, onu değişik yön-lerden
destekleyen, tamamlayan, açıklayan ve onun doğrulu-ğunu,
yanlışlığını kanıtlayan cümle ve ifade kalıplarıdır. Paragraftaki ana düşünce diğer paragraflardaki ana düşünce-lerle
bağlanır. Bu bağlantılarla metnin bütünlüğü sağlanır.
Paragrafta metnin tamamı dikkate alınarak ne, kim, nerede ne
zaman, nasıl, ne kadar gibi soruların cevabı olacak şekilde
iletiyi belirten düşüncelere yer verilir.
5. PARAGRAF ÇEŞİTLERİ
Belli başlı paragraf çeşitleri şunlardır:
a. Olay Paragrafı: Anlatılması, açıklanması istenen bir olay
ele alınır. Paragrafın yapısı olayın oluş sırasına göre, kişi-mekân ilişkisine ya da anlatıcının anlatılan veya nakledilen olayla
ilişkisine göre değişir. Olay üzerinde yoğunlaşılır ve olayın en
çok dikkat çekici yönleri ve heyecan verici yanları anlatı-lır.
Olayın anlatımında anlatılmayan kısımlar sezdirilecek tarzda
cümleler kullanılır.
b. Çözümleme Paragrafı: Bir düşüncenin incelenerek çö-
zümlemesinin yapıldığı paragraflardır. Bu tür paragraflarda
paragrafın konusu olan kişinin görünüşünden, konuşmasından
davranışlarından söz eden cümlelere yer verilir. Bir düşünceyi çözümleyen paragraflarda düşünceyi oluşturan, destekleyen, geliştiren ögeler üzerinde durulur.
c. Düşünce (Fikir) Paragrafı: Herhangi bir konuda bilgi
vermek, bir düşünceyi kanıtlamak amacıyla yazılan öğretici
metinlerde bulunur.
ç. Betimleme (Tasvir) Paragrafı: Bir olayı ya da bir varlığı
canlandırmak amacıyla yazılan paragraflardır. Betimleme paragrafında betimlenecek kişi, yer ve görünüşün benzerlerinden ayıran özellikleri üzerinde durulur. Betimleme paragrafında betimlenecek varlığın niteliğine göre paragrafın dili
değişir.
d. Açıklama Paragrafı: Herhangi bir konunun, kavramın,
nesnenin kullanımını, değerini açıklamak için yazılan paragrafa açıklama paragrafı denir. Açıklama yapılırken basit
olandan karmaşık olana doğru gidilir. Yerine göre açıklana-
