2013 - 2014 11. Sınıf Dil ve Anlatım Sayfa 108 - 121 Soruları ve Cevapları ( Evrensel Yayınları )

11. Sınıf Dil ve Anlatım Kitabı Cevapları (Haber Yazıları) 2012-2013 Evrensel-İletişim Yay.

11. Sınıf Dil ve Anlatım Kitabı Cevapları

Haber Yazıları

Sayfa 108

ÖN HAZIRLIK

1. Ajans, manşet, sürmanşet, muhabir, asparagas, sansasyonel kavramlarının anlamla­rını araştırınız.

Ajans: Haber toplama, yayma ve üyelerine dağıtma işiyle uğraşan kuruluş

Manşet: Gazetelerin ilk sayfasına iri puntolarla ko­nulan başlık

Sürmanşet: Gazetelerin birinci sayfasındaki logo­nun üzerinde kullanılan başlık

Muhabir: Basın ve yayın organlarına haber topla­yan, bildiren veya yazan kimse

Asparagas: Şişirme haber

Sansasyonel: Çarpıcı

2. Haber yazısı bulunmayan günlük gazeteler olup olmadığını araştırınız.

Resmi Gazete’de haber yazısı yoktur.

3. Haber yazılarında kullanılan ters ve düz piramit tekniklerinin özelliklerini araştırı­nız.

3.Etkinlikte açıklandı. (sorucenneti.net-alıntılarda kaynak gösteriniz.)

4. Gazete ve gazeteciliğin Türk ve dünya edebiyatındaki tarihsel gelişimini araştırınız. Yaptığınız araştırmayla ilgili bir sunum hazırlayınız.

5. İstediğiniz herhangi bir gazeteyi bir hafta boyunca düzenli olarak okuyunuz. Bu gazetede ilginizi çeken, ilginç veya önemli bulduğunuz haberleri keserek bir dosya oluş­turunuz. Oluşturduğunuz dosyayı sınıfınıza getiriniz. Gazetede sansasyonel ve asparagas haberlere yer verilip verilmediğini tespit ediniz. Hazırlamış olduğunuz dosyayı sınıfınıza getiriniz.

6. Sınıfınıza aynı tarihli iki farklı gazete getiriniz.

Sayfa: 109

HAZIRLANALIM

3. soruya bakalım.

3. Sizce her konu, her olay haber değeri taşır mı? Düşüncelerinizi açıklayınız.

(sorucenneti.net-alıntılarda kaynak gösteriniz.)

Bir olayın haber değeri taşıması için toplumun belli bir kesimini ilgilendirmesi, ilginç olması, yararlı olması, şaşırtıcı, eğlendirici, sevindirici, üzücü gibi özelliklerden bir ya da birkaçını taşıması gerekir.

Sayfa: 110

1.ETKİNLİK:

Dört beş kişilik gruplar oluşturunuz. Grup üyelerinizle “Mars Astronotlarının Ruh Sağ­lığı Mercek Altında” adlı metni inceleyiniz. Sınıfa getirdiğiniz gazeteleri inceleyerek önem­li, ilginç bulduğunuz haber yazılarını okuyunuz. Okuduğunuz metinlerin yazılış amaçları­nı belirleyiniz. Metinlerden hareketle haber yazılarının özelliklerini tartışınız. Belirlediğiniz özellikleri liste hâlinde tahtaya yazınız.

Haber Yazılarının Özellikleri:

Haber yazılarının planını tersine dönmüş piramide benzetebiliriz. Ters dönmüş piramitte haberin giriş bölümünde olay birkaç cümle ile özetlenir. Gelişme bölümünde sözü uzatmadan gerekli ayrıntılar verilir.  Sonuç bölümünde olayın etkisi, olaya müdahale edilmesi anlatılır.

Haber ilginç olmalıdır. Haberin başlığı da ilginç olmalı, haberin başlığına takılan okuyucu haberi okuma isteği duymalıdır. (sorucenneti.net-alıntılarda kaynak gösteriniz.)

Haber duyulmamış olmalıdır. Önceden okunan, duyulan bir haberi, okuyucu tekrar okumaz.

Haber önemli olmalıdır. Geniş bir okuyucu kitlesini ilgilendirmeli.

Haber doğru olmalıdır. Haber, gerçekleri yansıtmalıdır.

Haber nesnel olmalıdır. Haber tarafsız olmalı, muhabir habere yorumunu katmamalıdır, yorum köşe yazarının işidir.

İyi Bir Haber Yazısının Özellikleri:

Güncel olmalı.

Doğru olmalı.

Kolay anlaşılmalı.

İlginç olmalı.

Önemli olmalı

Sayfa: 111

2.ETKİNLİK

“Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uça­bilen Robot Yapılabilir mi?” adlı metinlerin yazılma amacını tartışınız. Ulaştığınız sonuçla­rı açıklayınız.

Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?" adlı metinlerde bilimsel konularla ilgili merak edilen­leri okuyucuyla paylaşmak ve bu konulardaki yeni geliş­meleri bildirmek amacıyla yazılmıştır.

3.ETKİNLİK

Yaptığınız araştırmadan hareketle haber yazılarında kullanılan ters ve düz piramit teknik­lerinin özelliklerini açıklayınız. “Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?” adlı haberlerin yazımında hangi tekni­ğin kullanıldığını belirtiniz.

“Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?” metinlerinde ters piramit tekniği kullanılmıştır. Bu metinlerde haberin en önemli, en can alıcı kısmı ilk paragrafta veril­miş, sonraki paragraflarda ise konu hakkında ikinci ve üçüncü derecedeki unsurlara yer verilmiştir.

Ters Piramit Tekniği

Ters piramit tekniği haber yazma teknikleri içinde en eskisi ve günümüzde en fazla kullanılanıdır. Ters pira­mit tekniğinde habere ilişkin en önemli ve en can alıcı unsurlara önce yer verilir. İkinci ve üçüncü derecedeki önemli unsurlara da sonraki paragraflarda yer verilmektedir. Bu teknikte haberin öze­ti, girişte verilmektedir. (sorucenneti.net-alıntılarda kaynak gösteriniz.)Okumayı kolaylaştırıp tekrarı ön­leyen, merakı tatmin eden, sayfa düzenini, haberi kesme ve genişletmeyi kolaylaştıran ve haber yazımını hızlan­dıran bu teknik, bütün haber türleri ve iletişim araçları için uygulama olanağına sahiptir.

Düz Piramit Tekniği:

Bu teknikte haber, bir öykü tarzında başlar ve az önemli unsurlar önce verilerek, olayın detayı haberin sonunda okura sunulur. Düz piramit tekniği, öykülü bir giriş su­nabilmesinden dolayı, giriş cümlelerinde yoruma da yer verilmektedir. Bu teknik, daha çok dergi haberciliğinde tercih edilmektedir.

4.ETKİNLİK

7.  “Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uça­bilen Robot Yapılabilir mi?” adlı metinleri aşağıdaki tabloda verilen ölçütlere göre inceleyeniz. Uygun seçeneği “X” ile işaretleyiniz.

Ölçütler	Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında		Sineklerden Daha Ve­rimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?
Metin kolay anlaşılır bir dille yazılmış mıdır?	Evet	Hayır	Evet	Hayır
Verilen haber güncel midir?	X		X
Verilen haberin doğruluğu kanıtlana­bilir mi?	X		X
Haberin alındığı kaynak belirtilmiş midir?	X		X
Haberin okuyucu açısından önemi var mıdır?	X		X
Habere konu olan araştırma sizce il­ginç midir?	X		X

Yukarıdaki ölçütlere verdiğiniz cevaplardan hareketle haber yazılarında bulunması gereken özelliklerin neler olduğunu yazınız.

5. ETKİNLİK

Sayfa 112,113

Aşağıdaki tabloyu inceleyerek haber yazılarının alındıkları kaynaklara göre nasıl adlandırıl­dığını belirtiniz. “Yağışlar Sürüyor Marmara Sular Altında”, “Felaket Sonrası Önlemler” ve “San­ta Harabeleri Defineci Tehdidi Altında” adlı haber yazılarını inceleyerek bu haberlerin alındıkla­rı kaynakları belirtiniz. Bu haber yazılarının alındıkları kaynaklara göre hangi haber türüne ör­nek olabileceğini belirleyerek tabloda uygun yerlere yazınız.

3. Metin: Resmi haber (Yetkili kişilerden öğrenilen haber)

4. Metin: Özel haber( Gazetenin kendi çabasıyla, muhabirlerince yapılan haber) “Santa Harabeleri Defineci Tehdidi Altında” haberi Fatih Kılıç’ın özel haberidir. (sorucenneti.net-alıntılarda kaynak gösteriniz.)

5. Metin: Ajans haberi (Yurt ve dünyadaki gelişmeleri toplayıp gazetelere bildiren kurumların verdiği haberler) “Yağışlar Sürüyor, Marmara Su Altında” adlı haber DHA tarafında gazeteye bildirilmiştir.

Sayfa 114

6. ETKİNLİK

Aynı konu hakkında yazılan yukarıdaki iki haberi karşılaştırınız. Bu metinler arasındaki farklılıkların nedenlerini belirtiniz.

Dört beş kişilik gruplar oluşturunuz. Grupça, sınıfa getirdiğiniz gazetelerde aynı konu hakkında yazılmış haber yazılarını tespit ediniz. Belirlediğiniz haberleri sınıfta okuyunuz. Aynı konuyu ele alan haber yazılarındaki farklılıkların hangi nedenlerden kaynaklanabileceğini ve ha­ber yazılarında anlatıcının tavrının nasıl olması gerektiğini tartışınız. Ulaştığınız sonuçları açık­layınız.

6. Metin’de bir devlet yetkilisinin, açıklamaları esas alı­narak haber yazısı oluşturulmuştur. Bu metin, resmi haber yazısıdır. 7. Metin ise aynı konuyu ayrıntılara inmeden ele almıştır.

8. Haber yazılarında muhabirlerin topladığı bilginin azlığı ve çokluğu, yapılan açıklamanın ayrıntılı veya genel hatlarıyla verilmesi gibi özellikler, metnin farklılığını belirleyen temel unsurlardır. Muhabirin nesnel olup olmaması da önemli bir etkendir. Haber yazılarında bakış açıları da haber yazıları arasındaki farklılığa neden olabilir.

Sayfa: 115

• Haber yazıları “5N İK” ilkesine uygun olarak yazılır. Bu ilkelere cevap verebilen ha­ber, tam haberdir. Aşağıdaki tabloya “Domuz Gribi Aşıları Geliyor” haberiyle ilgili sorular hazırlayarak bu soruları metinden hareketle cevaplayınız. Metnin tüm sorulara cevap verip vermediğini, tam bir haber metni olup olmadığını belirtiniz. Aynı çalışmayı ders kitabınızda verilen diğer haberlerle ilgili olarak da yapabilirsiniz.

5N1K İlkesi	Sorularınız	Cevaplarınız
Ne?	Haberin konusu nedir?	Domuz gribi aşısı
Nerede?	Nerede uygulanacak?	Ülkemizde
Ne zaman?	Aşı piyasaya ne zaman sürülecek? Ne zaman alınacak?	Sonbahara doğru Kısa zaman içinde
Nasıl?	Nasıl uygulanacak?	2 doz halinde önce çocuklara, hamilelere ve risk grubunda olanlara
Neden?	Neden alınmış?	Hastalığın yayılmasını önlemek için
Kim?	Alan ve uygulayacak olan kim?	Sağlık Bakanlığı

Dört beş kişilik gruplar oluşturunuz. Sınıfa getirdiğiniz gazetelerdeki siyasal, sosyal, kültürel ve günlük olaylarla ilgili haberleri tespit ediniz. Önemli bulduğunuz haberleri sını­fa okuyunuz. İncelediğiniz metinlerden hareketle haberlerin siyasal, sosyal, kültürel ve gün­lük hayattaki yerini; ayrıca haberin birey ve toplum için önemini tartışınız. Ulaştığınız so­nuçları açıklayınız.

Sayfa:116

Ders kitabınızda yer alan haberleri tabloda verilen ölçütler doğrultusunda inceleyiniz.

Ölçütler	1. Metin	2. Metin	3. Metin	4. Metin
Olay, objektif olarak yansıtılmıştır.	X	X	X	X
Muhabir olaya kendi yorumunu katmıştır.
Metinde açık, anlaşılır bir dil kullanılmıştır.	X	X	X	X
Metindeki cümleler yoruma açıktır.
Haberin giriş bölümü ilgi çekecek şekilde yazılmıştır.	X	X	X	X
Başlık içeriği yansıtacak biçimde düzenlenmiştir.	X	X	X	X
Başlık ilgi çekici biçimde düzenlenmiştir.	X	X	X	X
Olaylar ayrıntılarıyla verilmiştir.	X	X	X	X

Yaptığınız etkinlikten hareketle haber yazılarının hazırlanması sırasında nelere dikkat edil­mesi gerektiğini belirtiniz.

10. ETKİNLİK

“Astronotlar yeni bir gezegen keşfetmeye hazırlanırken akıllarını en çok meşgul eden geride bıraktıkları dünyaları olabilir. Aileleriyle temasları sınırlı, görev kontrol merkeziyle olan iletişim­leri, belki de 40 dakika kadar gecikmeli olacaktır. Toplantıda bir sunum yapan aile sosyologu Dr. Phyllis Johnson, uzayda uzun süre geçiren astronotlarla yapılan söyleşilerin bir analizini yaptı. Araştırmacı, uzay görevleri sırasında astronotların ve ailelerinin rollerinin birlikte yaşandığı 'ev­den uzak bir ev' yarattıklarını söyledi.”

“Araştırmacılar, sineklerin kanat çırparak havada asılı dururken sinek kanadına benzer ka­natlar takılmış bir mikro helikopterden daha az enerji harcayıp harcamadığını görmek için yağ kabına batırılmış dev bir robot sinek kullandı. Helikopter pervanesi gibi dönen kanat, sinek ka­nadıyla aynı kaldırma kuvvetini oluştururken şaşırtıcı bir şekilde kanadı hareket ettirmek için onun yarısı kadar enerji harcıyordu. Bu sonuca göre sinekler gibi havada asılı kalabilen robotlar, eğer helikopter pervanesi gibi dönen kanat kullanırsa % 50 enerji tasarrufu sağlayabilir. Hem si­nek kanadının verimli uçuş sağlayan biçiminden hem de helikopter pervanesinin enerji bakımın­dan verimli dönme hareketinden esinlenmiş, enerji bakımından daha verimli uçan mikro robot­lar tasarlanabilir.”

“Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uçabi­len Robot Yapılabilir mi?” adlı metinlerden alınan yukarıdaki paragraflarda yer alan kelimeleri anlamları bakımından inceleyerek kelimelerin hangi anlamda kullanıldığını belirtiniz. Kelimele­rin tespit ettiğiniz anlamda kullanılmasının haber yazıları açısından önemini tartışınız. Ulaştığı­nız sonuçları açıklayınız.

Yukarıdaki paragraflarda hangi anlatım türlerinin kullanıldığını belirtiniz. Ders kitabınız­daki haber metinlerinde farklı anlatım türleriyle oluşturulmuş paragraflar olup olmadığını in­celeyiniz. Tespitlerinizi sınıf arkadaşlarınızla paylaşınız. Haber yazılarında hangi anlatım türle­rinin kullanıldığını belirtiniz.

Haber yazılarında kelimeler genellikle gerçek yani ilk anlamlarıyla kullanılır. Verilen haber yazısı örneklerin­de terimlerin de sıkça kullanılması dikkat çekicidir. Bu iki haber yazısı bilimle ilgili gelişmeleri ortaya koymuştur.

Paragraflarda açıklayıcı anlatıma başvurulmuştur. Ha­ber yazılarında açılayıcı anlatımla birlikte bazen öyküleyici anlatıma da yer verilir.

Sayfa:117

11.ETKİNLİK

“Kuvâyi Millîye Destanı”, “Yaşadıklarımdan Öğrendiğim Bir Şey Var” ve “Kaldırımlar” adlı metinlerden alınan yukarıdaki bölümlerde emir, istek, gereklilik anlamı taşıyan cümlelere örnek­ler bularak aşağıdaki tabloya yazınız.

Emir Bildiren Cümleler	İstek Bildiren Cümleler	Gereklilik Bildiren Cümleler
Kapansın el kapıları, bir daha açılmasın, İki yanımdan aksın, bir sel gibi fenerler. Tak tak ayak sesimi aç köpekler işitsin. Gündüzler size kalsın, verin karanlıkları Örtün, üstüme örtün, serin karanlıkları.	Ben gideyim, yol gitsin, ben gide­yim yol gitsin; Ne sabahı göreyim, ne sabah gö­rüneyim; Islak bir yorgan gibi, sımsıkı bürüneyim;	Uzak ülkeler çekmeli seni, tanıma­dığın insanlar. Bütün kitapları okumak, bütün ha­yatları tanımak arzusuyla yanma­lısın. Değişmemelisin hiçbir şeyle bir bardak su içmenin mutluluğunu. Fakat ne kadar sevinç varsa yaşa­mak özlemiyle dolmalısın. Ve kederi de yaşamalısın, namus­luca, bütün benliğinle.

• İncelediğiniz haber yazılarında emir, istek, gereklilik anlamı bildiren cümleler kulla­nılıp kullanılmadığını belirleyiniz. Haber ve dilek cümlelerinin metindeki işlevini belirtiniz.

Anlatımın etkili ve içten olmasını sağlar.

Sayfa: 118

12. ETKİNLİK

“NASA, önce Ay'a insanlı seferleri yeniden başlatıp daha sonra astronotları Mars'a gönderme­nin hazırlıklarım yaparken psikologlar da şimdiye kadarkilerden çok daha uzun ve zorlu uzay yol­culuklarında astronotların karşı karşıya kalacakları sınavları araştırıyorlar. Psikologlar daha uzun seferlerde, astronotların Dünya'dan o kadar uzak olmaya alışma sürecinde son derece ağır psikolo­jik baskılara maruz kalacaklarını, bunun da depresyona ve mürettebat arasında çatışmalara yol aça­cağını düşünüyorlar.”

“Mühendisler uzun zamandır sineklerin olağanüstü uçma yeteneğine sahip mikrorobotlar üretmeye çalışıyor. Ancak bu sırada birçok engelle karşılaşıyorlar. Bu robot sinekler, tabii eğer uzun süreli görevler için yeterince verimli olabilecek şekilde yapılabilirlerse çok çeşitli alanlarda örneğin casusluk, mayın bulma ve enkazlarda arama, kurtarma görevlerinde kullanılabilir.

Trakya'da dün etkili yağış nedeniyle Tekirdağ'ın Kumbağ ve Naik köyünde yüzlerce ev ile tuğ­la fabrikalarının da bulunduğu 5 bin kilometre karelik alan sular altında kaldı.”

“Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu, Trakya ve İstanbul'u vuran sel felaketinin üzerinden bir hafta geçtikten sonra taşkından korunmak için alınacak önlemleri açıkladı. Eroğlu 2010 yılını taşkınla mücadele yılı ilan ettiklerini söyledi. Buna göre taşkın yaşanan bölgelerde ağaçlandırma­ya önem verilecek, risk haritaları güncellenecek ve dere yataklarındaki yapılar 1 ile 1,5 yıl içinde yı­kılacak.”

“İnanç turizmi açısından Doğu Karadeniz'in en önemli turizm merkezi olmaya aday Santa Ha­rabeleri defineciler yüzünden yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Defineciler harabelerin içinde ha­zine ararken tarihi de yok ediyorlar.”

Yukarıda verilen paragraflardaki cümleleri 9. sınıf dil ve anlatım dersi, “Cümle Bilgisi” ünite­sinde öğrendiğiniz bilgilerden hareketle yapısına ve yüklemin yerine göre inceleyerek türünü aşa­ğıdaki tabloya yazınız.

Paragraflar	1. Cümle		2. Cümle		3. Cümle
	Yapısına Göre	Yüklemin Yerine Göre	Yapısına Göre	Yüklemin Yeri­ne Göre	Yapısına Göre	Yüklemin Yerine Göre
1. Paragraf	Bileşik	Kurallı	Bileşik	Kurallı
2. Paragraf	Bileşik	Kurallı	Basit	Kurallı	Şartlı bileşik	Kurallı
3. Paragraf	Bileşik	Kurallı
4. Paragraf	Bileşik	Kurallı	Bileşik	Kurallı	Sıralı Cümle	Kurallı
5. Paragraf	Bileşik	Kurallı	Bileşik	kurallı

Hangi tür cümlelerde anlatımın daha yalın olduğunu belirtiniz.

Yukarıdaki paragraflarda devrik cümlelerin kullanılıp kullanılmadığını, devrik cümlele­rin daha çok hangi metin türlerinde kullanıldığını söyleyiniz.

Yukarıdaki paragraflarda devrik cümle yoktur.

Sayfa: 119

13.ETKİNLİK

İncelediğiniz metinlerden hareketle haber yazılarında dilin hangi işlevde kullanıldığı­nı belirtiniz.

Dil göndergesel işlevde kullanılmıştır.

14.ETKİNLİK

Üç grup oluşturunuz. Grup arkadaşlarınızla “Yağışlar Sürüyor Marmara Su Altında”, “Fe­laket Sonrası Önlemler”, “Santa Harabeleri Defineci Tehdidi Altında” adlı metinleri yazım ve noktalama yönüyle inceleyiniz. Tespit ettiğiniz hataları bir rapor hâline getirip sınıf arkadaşla­rınızla paylaşınız. Noktalama işaretlerinin kullanılma nedenlerini açıklayınız.

15.ETKİNLİK

Yedi grup oluşturunuz. Her grup bir haber yazısını inceleyecek şekilde gruplar arasında görev dağılımı yapınız. Belirlenen metni grup arkadaşlarınızla anlatım özellikleri bakımından inceleyiniz. Metnin açıklık, duruluk, akıcılık ve yalınlık özellikleriyle ilgili düşüncelerinizi grup . sözcünüz aracılığıyla açıklayınız.

ANLAMA VE YORUMLAMA

1. Sınıfa getirdiğiniz gazetelerde yer alan metinleri inceleyiniz. Tüm metinlerin haber ver­mek amacıyla yazılıp yazılmadığını belirtiniz. Araştırmanızdan hareketle haber yazısı bulunma­yan günlük gazeteler olup olmadığını açıklayınız.

2. Haber yazılarını gazetedeki diğer yazı türlerinden ayıran özellikler nelerdir? Haber yazı­ları dışında gazetelerde hangi tür yazılar yer almaktadır?

3. Gazete ve gazeteciliğin Türk ve dünya edebiyatındaki tarihsel gelişimiyle ilgili araştırma­larınızı sununuz.

4. Gazetelerde yer alan her haber tüm okuyucuları ilgilendirecek nitelikte olmak zorunda mıdır? Düşüncelerinizi açıklayınız.

5. Ajans, manşet, sürmanşet, muhabir, asparagas, sansasyonel kavramlarının anlamlarını belirtiniz.

6. Bir hafta boyunca okuduğunuz gazetedeki haberlerden en ilginç veya önemli buldukla­rınızı sınıfa okuyunuz. Okuduğunuz gazetede asparagas haberlerle karşılaşıp karşılaşmadığı­nızı, sansasyonel haberlere yer verilip verilmediğini belirtiniz.

7. Sınıfa getirdiğiniz gazetelerdeki manşetleri, sürmanşetleri okuyunuz. Bu haberlerin man­şet veya sürmanşet değeri taşıyıp taşımadığını tartışınız. Ulaştığınız sonucu açıklayınız.

8. Ders kitabınızdaki hangi haber yazısının ilginizi daha çok çektiğini nedenleriyle belirti­niz. İncelediğiniz haberler bugün için bir anlam ifade ediyor mu? Düşüncelerinizi açıklayınız.

9. Çevrenizi gözlemleyerek haber değeri taşıdığına inandığınız bir olayla ilgili haber yazısı yazınız. Yazılarınızı sınıf panosuna asarak sınıfta bir duvar gazetesi oluşturunuz.

Sayfa: 120

10. “Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?” adlı metinlerden alınan aşağıdaki cümleleri bağlaşıklık ve bağ­daşıklık bakımından inceleyiniz. Bu cümlelerde anlatım bozukluklarının hangi nedenlerden kaynaklandığını, bunların nasıl giderilebileceğini belirleyiniz. Oluşturduğunuz cümleleri verilen alanlara yazınız.

•                    Astronotlar yeni bir gezegen keşfetmeye hazırlanırken akıllarını en çok meşgul eden geride bıraktıkları dünyaları olabilir. (tamlayan eki eksikliği var.)

Bu cümlenin anlatım bakımından doğru şekli:

•                    Astronotların, yeni bir gezegen keşfetmeye hazırlanırken akıllarını en çok meşgul eden, geride bıraktıkları dünyaları olabilir.

Astronotların kendi kullanacakları bu yazılım araçlarıysa “hasta” Dünya'dan çok uzakta bile olsa tedaviye acil ve “özel” bir erişim olanağı sağlıyorlar. (sağlıyor)

Yüklem tekil olmalı: “sağlıyor” şeklinde. (Bu cümlede özne: astronotların kendi kullanacakları bu yazılım araçları – sözcük grubudur. İnsan dışındaki varlıklar çoğul özne de olsa yüklem tekil olur.

•                    Bu çalışma her ne kadar kanatların pervane gibi dönmesinin çırpılmasından daha verimli olduğunu gösterse de hâlâ uçmayla ilgili olarak sineklerden öğreneceğimiz çok şey var. (sözcüğün yanlış yerde kullanılması)

Doğrusu:

Bu çalışma her ne kadar kanatların pervane gibi dönmesinin çırpılmasından daha verimli olduğunu gösterse de uçmayla ilgili olarak sineklerden öğreneceğimiz hâlâçok şey var. (

11. “Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” adlı metinden alınan aşağıdaki cüm­leleri akıcılık bakımından inceleyiniz. Cümlelerin akıcı olup olmadığı konusundaki düşünceleri­nizi açıklayınız.

•                    Bu arada, Mars'ın keşfine en yakın örneğin Dünya'nın keşfi olduğunu, bu amaçla hem denizde hem de karada kâşiflerin bilinmeyenin peşinde serüvene atıldıklarını kaydeden psiko­loglar, onların da evleriyle bağlantılarının yok denecek kadar azaldığını ve öngörülemeyen güç­lük ve tehlikelerle baş edebilmek için yöntemler geliştirmek zorunda kaldıklarını vurguluyorlar.

•                    Şimdiyse Psikolog Dr. James Carter ve ekip arkadaşları, Uluslar arası Uzay İstasyonu, Mir ve Skylab araçlarında uzun süre geçiren astronotların sağladığı verilerden yararlanarak “Sanal Uzay İstasyonu” adlı bir dizi interaktif bilgisayar programı hazırlıyorlar.

İlk paragrafta yer alan uzun cümleler akıcılığı bozmuştur.

12. Sınıfınızda üç grup oluşturunuz. “Felaket Sonrası Önlemler”, “Santa Harabeleri Defineci Tehdidi Altında” ve “Yağışlar Sürüyor Marmara Su Altında” adlı metinleri gruplar arasında pay­laşınız. Belirlenen metni grup arkadaşlarınızla yazım, noktalama, akıcılık, bağlaşıklık ve bağda­şıklık bakımından inceleyiniz. Metinde tespit ettiğiniz hataları ve bu hataların nasıl giderilebile­ceğini belirleyiniz. İncelemelerinizi tamamladıktan sonra grup sözcüleriniz aracılığıyla yaptığınız çalışmayı sınıfınızda sununuz.

13. Dörder kişilik gruplar oluşturunuz. Yazdığınız metinleri ve “Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” adlı metni grup arkadaşlarınızla yazım, noktalama, bağlaşıklık, bağda­şıklık ve akıcılık bakımından inceleyerek karşılaştırınız. Yazdığınız metinlerde yazım, noktalama, akıcılık, bağlaşıklık ve bağdaşıklık hataları bulunup bulunmadığını belirleyiniz. Grup arkadaşı­nızın yaptığı hataları dikkate alarak onların eksik bulduğunuz yönleriyle ilgili bir rapor hazır­layınız. Yazdığınız metni ve metninizle ilgili hazırlanan raporu öğretmeninizin değerlendirmesi amacıyla öğrenci ürün dosyanızda saklayınız.

Sayfa: 121

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

A.      Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükler yazınız.

•                    Bir haber yazılırken 5N 1K ilkesine uymak zorunluluğu vardır.

•                    Özel Haber, halk arasındaki olayların halk tarafından muhabirlere bildirilmesiyle elde edilir.

•                    Bir haberde bulunması gereken nitelikler: nesnellik, gerçeklik, ilgi çekicilik, güncellik

•                    Ters piramit tekniğinde haberi oluşturan bilgiler, azalan önem sırasına göre yazılır.

B.       Aşağıdaki çoktan seçmeli sorulan yanıtlayınız.

1.                   Yalanın medya tornasından çıkmış hâline deniyor. Sözlükler biraz daha kibar davranıp “şişirme” diyorlar... Siz de “balon” diyebilirsiniz mesela. Kafanızdan bir haber uyduruyorsunuz ya da var olan bir haberin üstüne allanmış pullanmış bir yalan giydiriyorsunuz, oluyor size           haber.

Yukarıdaki paragrafta noktalı yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) manşet           B) sürmanşet      C) asparagas      D) sansasyonel E) ajans

Cevap: C

AŞIRI HIZ BİR AİLEYİ YOK ETTİ

2.                   Aşırı hızın yol açtığı kaza bir aileyi söndürdü. Ankara'dan İstanbul'a gitmekte olan yönetimindeki özel araç, aşırı hız ve sürücünün araç kontrolünü kaybetmesi nedeniyle şarampole yuvarlandı. Araçta bulunan              ve yolun 45. kilometresinde aşırı hız nedeniyle şa­rampole yuvarlanan arabanın altında hayatlarını kaybetti. Olay yerine hemen ulaşan sağlık görev­lilerinin tüm müdahalelerine rağmen,  ve yaşama dönmedi.

Verilen haber örneğinde 5NİK ilkelerinden hangisine yer verilmemiştir?

A) Ne    B) Nerede            C) Ne zaman      D) Neden             E) Nasıl

Cevap: C

3.                   Aşağıdakilerden hangisi bir olayın haber değeri taşıması için gerekli olan unsurlardan biri değildir?

A)     Zamanlılık B) Gözlem C) İlginçlik D) Önemlilik E) Heyecanlılık

Cevap: E

4.                   Aşağıdaki cümlelerden hangisi haber cümlesi değildir?

A) Ağaçlar ateş alev yandı, tutuştu.          B) Yıllarca bekleyip durmuşlar zavallıyı.

C) Dumanlar tütüyor hâlâ tepeden.          D) Açalım yüreğimizin kapılarını.

E) Yedisinin de köklerini sökmüşler.

Cevap: D

9. Aşağıdaki sorulan yanıtlayınız.

Bursa'da Yunuseli Mahallesi, Hüseyin Kanalıcı Camisi'nin minaresindeki yuvasından düşerek yaralanan yavru baykuşa, arife günü nedeniyle yetkililerden yardım gelmeyince vatandaşlar sefer­ber oldu. Ayak ve kanadından yaralanan baykuşu gören vatandaşlar, önce veterineri ve hayvan bakım merkezini aradı. Hiçbir sağlık kuruntundan cevap alamayan vatandaşlar, yaralı baykuşun bakımını kendileri üstlendi. Cami imamı Mustafa Çakır, “Yaralı baykuşu kimse tedavi edemezse minarenin üzerindeki yuvasına tekrar bırakmayı düşünüyoruz.” dedi.

1.                   Yukarıdaki metinde hangi haber tekniği kullanılmıştır?

Düz piramit tekniği

2.                   Sizce yukarıdaki metnin başlığı ne olmalıdır?

Yaralı Kuşa Vatandaşlar Yardım Etti
Yaralı Kuşa Vatandaş Yardımı

Kaynak ; http://www.turkedebiyat.org

Read more