11. Sınıf Dil ve Anlatım Kitabı Cevapları (Haber Yazıları) 2012-2013 Evrensel-İletişim Yay.
11. Sınıf Dil ve Anlatım Kitabı Cevapları
Haber Yazıları
Sayfa 108
ÖN HAZIRLIK
1. Ajans, manşet, sürmanşet, muhabir, asparagas, sansasyonel kavramlarının anlamlarını araştırınız.
Ajans: Haber toplama, yayma ve üyelerine dağıtma işiyle uğraşan kuruluş
Manşet: Gazetelerin ilk sayfasına iri puntolarla konulan başlık
Sürmanşet: Gazetelerin birinci sayfasındaki logonun üzerinde kullanılan başlık
Muhabir: Basın ve yayın organlarına haber toplayan, bildiren veya yazan kimse
Asparagas: Şişirme haber
Sansasyonel: Çarpıcı
2. Haber yazısı bulunmayan günlük gazeteler olup olmadığını araştırınız.
Resmi Gazete’de haber yazısı yoktur.
3. Haber yazılarında kullanılan ters ve düz piramit tekniklerinin özelliklerini araştırınız.
3.Etkinlikte açıklandı. (sorucenneti.net-alıntılarda kaynak gösteriniz.)
4. Gazete ve gazeteciliğin Türk ve dünya edebiyatındaki tarihsel gelişimini araştırınız. Yaptığınız araştırmayla ilgili bir sunum hazırlayınız.
5. İstediğiniz herhangi bir gazeteyi bir hafta boyunca düzenli olarak okuyunuz. Bu gazetede ilginizi çeken, ilginç veya önemli bulduğunuz haberleri keserek bir dosya oluşturunuz. Oluşturduğunuz dosyayı sınıfınıza getiriniz. Gazetede sansasyonel ve asparagas haberlere yer verilip verilmediğini tespit ediniz. Hazırlamış olduğunuz dosyayı sınıfınıza getiriniz.
6. Sınıfınıza aynı tarihli iki farklı gazete getiriniz.
Sayfa: 109
HAZIRLANALIM
3. soruya bakalım.
3. Sizce her konu, her olay haber değeri taşır mı? Düşüncelerinizi açıklayınız.
(sorucenneti.net-alıntılarda kaynak gösteriniz.)
Bir olayın haber değeri taşıması için toplumun belli bir kesimini ilgilendirmesi, ilginç olması, yararlı olması, şaşırtıcı, eğlendirici, sevindirici, üzücü gibi özelliklerden bir ya da birkaçını taşıması gerekir.
Sayfa: 110
1.ETKİNLİK:
Dört beş kişilik gruplar oluşturunuz. Grup üyelerinizle “Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” adlı metni inceleyiniz. Sınıfa getirdiğiniz gazeteleri inceleyerek önemli, ilginç bulduğunuz haber yazılarını okuyunuz. Okuduğunuz metinlerin yazılış amaçlarını belirleyiniz. Metinlerden hareketle haber yazılarının özelliklerini tartışınız. Belirlediğiniz özellikleri liste hâlinde tahtaya yazınız.
Haber Yazılarının Özellikleri:
Haber yazılarının planını tersine dönmüş piramide benzetebiliriz. Ters dönmüş piramitte haberin giriş bölümünde olay birkaç cümle ile özetlenir. Gelişme bölümünde sözü uzatmadan gerekli ayrıntılar verilir. Sonuç bölümünde olayın etkisi, olaya müdahale edilmesi anlatılır.
Haber ilginç olmalıdır. Haberin başlığı da ilginç olmalı, haberin başlığına takılan okuyucu haberi okuma isteği duymalıdır. (sorucenneti.net-alıntılarda kaynak gösteriniz.)
Haber duyulmamış olmalıdır. Önceden okunan, duyulan bir haberi, okuyucu tekrar okumaz.
Haber önemli olmalıdır. Geniş bir okuyucu kitlesini ilgilendirmeli.
Haber doğru olmalıdır. Haber, gerçekleri yansıtmalıdır.
Haber nesnel olmalıdır. Haber tarafsız olmalı, muhabir habere yorumunu katmamalıdır, yorum köşe yazarının işidir.
İyi Bir Haber Yazısının Özellikleri:
Güncel olmalı.
Doğru olmalı.
Kolay anlaşılmalı.
İlginç olmalı.
Önemli olmalı
Sayfa: 111
2.ETKİNLİK
“Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?” adlı metinlerin yazılma amacını tartışınız. Ulaştığınız sonuçları açıklayınız.
Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?" adlı metinlerde bilimsel konularla ilgili merak edilenleri okuyucuyla paylaşmak ve bu konulardaki yeni gelişmeleri bildirmek amacıyla yazılmıştır.
3.ETKİNLİK
Yaptığınız araştırmadan hareketle haber yazılarında kullanılan ters ve düz piramit tekniklerinin özelliklerini açıklayınız. “Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?” adlı haberlerin yazımında hangi tekniğin kullanıldığını belirtiniz.
“Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?” metinlerinde ters piramit tekniği kullanılmıştır. Bu metinlerde haberin en önemli, en can alıcı kısmı ilk paragrafta verilmiş, sonraki paragraflarda ise konu hakkında ikinci ve üçüncü derecedeki unsurlara yer verilmiştir.
Ters Piramit Tekniği
Ters piramit tekniği haber yazma teknikleri içinde en eskisi ve günümüzde en fazla kullanılanıdır. Ters piramit tekniğinde habere ilişkin en önemli ve en can alıcı unsurlara önce yer verilir. İkinci ve üçüncü derecedeki önemli unsurlara da sonraki paragraflarda yer verilmektedir. Bu teknikte haberin özeti, girişte verilmektedir. (sorucenneti.net-alıntılarda kaynak gösteriniz.)Okumayı kolaylaştırıp tekrarı önleyen, merakı tatmin eden, sayfa düzenini, haberi kesme ve genişletmeyi kolaylaştıran ve haber yazımını hızlandıran bu teknik, bütün haber türleri ve iletişim araçları için uygulama olanağına sahiptir.
Düz Piramit Tekniği:
Bu teknikte haber, bir öykü tarzında başlar ve az önemli unsurlar önce verilerek, olayın detayı haberin sonunda okura sunulur. Düz piramit tekniği, öykülü bir giriş sunabilmesinden dolayı, giriş cümlelerinde yoruma da yer verilmektedir. Bu teknik, daha çok dergi haberciliğinde tercih edilmektedir.
4.ETKİNLİK
7. “Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?” adlı metinleri aşağıdaki tabloda verilen ölçütlere göre inceleyeniz. Uygun seçeneği “X” ile işaretleyiniz.
Ölçütler
|
Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında
|
Sineklerden Daha Verimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?
| ||
Metin kolay anlaşılır bir dille yazılmış mıdır?
|
Evet
|
Hayır
|
Evet
|
Hayır
|
Verilen haber güncel midir?
|
X
|
X
| ||
Verilen haberin doğruluğu kanıtlanabilir mi?
|
X
|
X
| ||
Haberin alındığı kaynak belirtilmiş midir?
|
X
|
X
| ||
Haberin okuyucu açısından önemi var mıdır?
|
X
|
X
| ||
Habere konu olan araştırma sizce ilginç midir?
|
X
|
X
| ||
Yukarıdaki ölçütlere verdiğiniz cevaplardan hareketle haber yazılarında bulunması gereken özelliklerin neler olduğunu yazınız.
5. ETKİNLİK
Sayfa 112,113
Aşağıdaki tabloyu inceleyerek haber yazılarının alındıkları kaynaklara göre nasıl adlandırıldığını belirtiniz. “Yağışlar Sürüyor Marmara Sular Altında”, “Felaket Sonrası Önlemler” ve “Santa Harabeleri Defineci Tehdidi Altında” adlı haber yazılarını inceleyerek bu haberlerin alındıkları kaynakları belirtiniz. Bu haber yazılarının alındıkları kaynaklara göre hangi haber türüne örnek olabileceğini belirleyerek tabloda uygun yerlere yazınız.
3. Metin: Resmi haber (Yetkili kişilerden öğrenilen haber)
4. Metin: Özel haber( Gazetenin kendi çabasıyla, muhabirlerince yapılan haber) “Santa Harabeleri Defineci Tehdidi Altında” haberi Fatih Kılıç’ın özel haberidir. (sorucenneti.net-alıntılarda kaynak gösteriniz.)
5. Metin: Ajans haberi (Yurt ve dünyadaki gelişmeleri toplayıp gazetelere bildiren kurumların verdiği haberler) “Yağışlar Sürüyor, Marmara Su Altında” adlı haber DHA tarafında gazeteye bildirilmiştir.
Sayfa 114
6. ETKİNLİK
Aynı konu hakkında yazılan yukarıdaki iki haberi karşılaştırınız. Bu metinler arasındaki farklılıkların nedenlerini belirtiniz.
Dört beş kişilik gruplar oluşturunuz. Grupça, sınıfa getirdiğiniz gazetelerde aynı konu hakkında yazılmış haber yazılarını tespit ediniz. Belirlediğiniz haberleri sınıfta okuyunuz. Aynı konuyu ele alan haber yazılarındaki farklılıkların hangi nedenlerden kaynaklanabileceğini ve haber yazılarında anlatıcının tavrının nasıl olması gerektiğini tartışınız. Ulaştığınız sonuçları açıklayınız.
6. Metin’de bir devlet yetkilisinin, açıklamaları esas alınarak haber yazısı oluşturulmuştur. Bu metin, resmi haber yazısıdır. 7. Metin ise aynı konuyu ayrıntılara inmeden ele almıştır.
8. Haber yazılarında muhabirlerin topladığı bilginin azlığı ve çokluğu, yapılan açıklamanın ayrıntılı veya genel hatlarıyla verilmesi gibi özellikler, metnin farklılığını belirleyen temel unsurlardır. Muhabirin nesnel olup olmaması da önemli bir etkendir. Haber yazılarında bakış açıları da haber yazıları arasındaki farklılığa neden olabilir.
Sayfa: 115
• Haber yazıları “5N İK” ilkesine uygun olarak yazılır. Bu ilkelere cevap verebilen haber, tam haberdir. Aşağıdaki tabloya “Domuz Gribi Aşıları Geliyor” haberiyle ilgili sorular hazırlayarak bu soruları metinden hareketle cevaplayınız. Metnin tüm sorulara cevap verip vermediğini, tam bir haber metni olup olmadığını belirtiniz. Aynı çalışmayı ders kitabınızda verilen diğer haberlerle ilgili olarak da yapabilirsiniz.
5N1K
İlkesi
|
Sorularınız
|
Cevaplarınız
|
Ne?
|
Haberin konusu nedir?
|
Domuz gribi aşısı
|
Nerede?
|
Nerede uygulanacak?
|
Ülkemizde
|
Ne zaman?
|
Aşı piyasaya ne zaman sürülecek?
Ne zaman alınacak?
|
Sonbahara doğru
Kısa zaman içinde
|
Nasıl?
|
Nasıl uygulanacak?
|
2 doz halinde önce çocuklara, hamilelere ve risk grubunda olanlara
|
Neden?
|
Neden alınmış?
|
Hastalığın yayılmasını önlemek için
|
Kim?
|
Alan ve uygulayacak olan kim?
|
Sağlık Bakanlığı
|
Dört beş kişilik gruplar oluşturunuz. Sınıfa getirdiğiniz gazetelerdeki siyasal, sosyal, kültürel ve günlük olaylarla ilgili haberleri tespit ediniz. Önemli bulduğunuz haberleri sınıfa okuyunuz. İncelediğiniz metinlerden hareketle haberlerin siyasal, sosyal, kültürel ve günlük hayattaki yerini; ayrıca haberin birey ve toplum için önemini tartışınız. Ulaştığınız sonuçları açıklayınız.
Sayfa:116
Ders kitabınızda yer alan haberleri tabloda verilen ölçütler doğrultusunda inceleyiniz.
Ölçütler
|
1. Metin
|
2. Metin
|
3. Metin
|
4. Metin
|
Olay, objektif olarak yansıtılmıştır.
|
X
|
X
|
X
|
X
|
Muhabir olaya kendi yorumunu katmıştır.
| ||||
Metinde açık, anlaşılır bir dil kullanılmıştır.
|
X
|
X
|
X
|
X
|
Metindeki cümleler yoruma açıktır.
| ||||
Haberin giriş bölümü ilgi çekecek şekilde yazılmıştır.
|
X
|
X
|
X
|
X
|
Başlık içeriği yansıtacak biçimde düzenlenmiştir.
|
X
|
X
|
X
|
X
|
Başlık ilgi çekici biçimde düzenlenmiştir.
|
X
|
X
|
X
|
X
|
Olaylar ayrıntılarıyla verilmiştir.
|
X
|
X
|
X
|
X
|
Yaptığınız etkinlikten hareketle haber yazılarının hazırlanması sırasında nelere dikkat edilmesi gerektiğini belirtiniz.
10. ETKİNLİK
“Astronotlar yeni bir gezegen keşfetmeye hazırlanırken akıllarını en çok meşgul eden geride bıraktıkları dünyaları olabilir. Aileleriyle temasları sınırlı, görev kontrol merkeziyle olan iletişimleri, belki de 40 dakika kadar gecikmeli olacaktır. Toplantıda bir sunum yapan aile sosyologu Dr. Phyllis Johnson, uzayda uzun süre geçiren astronotlarla yapılan söyleşilerin bir analizini yaptı. Araştırmacı, uzay görevleri sırasında astronotların ve ailelerinin rollerinin birlikte yaşandığı 'evden uzak bir ev' yarattıklarını söyledi.”
“Araştırmacılar, sineklerin kanat çırparak havada asılı dururken sinek kanadına benzer kanatlar takılmış bir mikro helikopterden daha az enerji harcayıp harcamadığını görmek için yağ kabına batırılmış dev bir robot sinek kullandı. Helikopter pervanesi gibi dönen kanat, sinek kanadıyla aynı kaldırma kuvvetini oluştururken şaşırtıcı bir şekilde kanadı hareket ettirmek için onun yarısı kadar enerji harcıyordu. Bu sonuca göre sinekler gibi havada asılı kalabilen robotlar, eğer helikopter pervanesi gibi dönen kanat kullanırsa % 50 enerji tasarrufu sağlayabilir. Hem sinek kanadının verimli uçuş sağlayan biçiminden hem de helikopter pervanesinin enerji bakımından verimli dönme hareketinden esinlenmiş, enerji bakımından daha verimli uçan mikro robotlar tasarlanabilir.”
“Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?” adlı metinlerden alınan yukarıdaki paragraflarda yer alan kelimeleri anlamları bakımından inceleyerek kelimelerin hangi anlamda kullanıldığını belirtiniz. Kelimelerin tespit ettiğiniz anlamda kullanılmasının haber yazıları açısından önemini tartışınız. Ulaştığınız sonuçları açıklayınız.
Yukarıdaki paragraflarda hangi anlatım türlerinin kullanıldığını belirtiniz. Ders kitabınızdaki haber metinlerinde farklı anlatım türleriyle oluşturulmuş paragraflar olup olmadığını inceleyiniz. Tespitlerinizi sınıf arkadaşlarınızla paylaşınız. Haber yazılarında hangi anlatım türlerinin kullanıldığını belirtiniz.
Haber yazılarında kelimeler genellikle gerçek yani ilk anlamlarıyla kullanılır. Verilen haber yazısı örneklerinde terimlerin de sıkça kullanılması dikkat çekicidir. Bu iki haber yazısı bilimle ilgili gelişmeleri ortaya koymuştur.
Paragraflarda açıklayıcı anlatıma başvurulmuştur. Haber yazılarında açılayıcı anlatımla birlikte bazen öyküleyici anlatıma da yer verilir.
Sayfa:117
11.ETKİNLİK
“Kuvâyi Millîye Destanı”, “Yaşadıklarımdan Öğrendiğim Bir Şey Var” ve “Kaldırımlar” adlı metinlerden alınan yukarıdaki bölümlerde emir, istek, gereklilik anlamı taşıyan cümlelere örnekler bularak aşağıdaki tabloya yazınız.
Emir Bildiren Cümleler
|
İstek Bildiren Cümleler
|
Gereklilik Bildiren Cümleler
|
Kapansın el kapıları, bir daha açılmasın,
İki yanımdan aksın, bir sel gibi fenerler.
Tak tak ayak sesimi aç köpekler
işitsin.
Gündüzler size kalsın, verin karanlıkları
Örtün, üstüme örtün, serin karanlıkları.
|
Ben gideyim, yol gitsin, ben gideyim yol gitsin;
Ne sabahı göreyim, ne sabah görüneyim;
Islak bir yorgan gibi, sımsıkı bürüneyim;
|
Uzak ülkeler çekmeli seni, tanımadığın insanlar.
Bütün kitapları okumak, bütün hayatları tanımak arzusuyla yanmalısın.
Değişmemelisin hiçbir şeyle bir bardak su içmenin mutluluğunu.
Fakat ne kadar sevinç varsa yaşamak özlemiyle dolmalısın.
Ve kederi de yaşamalısın, namusluca, bütün benliğinle.
|
• İncelediğiniz haber yazılarında emir, istek, gereklilik anlamı bildiren cümleler kullanılıp kullanılmadığını belirleyiniz. Haber ve dilek cümlelerinin metindeki işlevini belirtiniz.
Anlatımın etkili ve içten olmasını sağlar.
Sayfa: 118
12. ETKİNLİK
“NASA, önce Ay'a insanlı seferleri yeniden başlatıp daha sonra astronotları Mars'a göndermenin hazırlıklarım yaparken psikologlar da şimdiye kadarkilerden çok daha uzun ve zorlu uzay yolculuklarında astronotların karşı karşıya kalacakları sınavları araştırıyorlar. Psikologlar daha uzun seferlerde, astronotların Dünya'dan o kadar uzak olmaya alışma sürecinde son derece ağır psikolojik baskılara maruz kalacaklarını, bunun da depresyona ve mürettebat arasında çatışmalara yol açacağını düşünüyorlar.”
“Mühendisler uzun zamandır sineklerin olağanüstü uçma yeteneğine sahip mikrorobotlar üretmeye çalışıyor. Ancak bu sırada birçok engelle karşılaşıyorlar. Bu robot sinekler, tabii eğer uzun süreli görevler için yeterince verimli olabilecek şekilde yapılabilirlerse çok çeşitli alanlarda örneğin casusluk, mayın bulma ve enkazlarda arama, kurtarma görevlerinde kullanılabilir.
Trakya'da dün etkili yağış nedeniyle Tekirdağ'ın Kumbağ ve Naik köyünde yüzlerce ev ile tuğla fabrikalarının da bulunduğu 5 bin kilometre karelik alan sular altında kaldı.”
“Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu, Trakya ve İstanbul'u vuran sel felaketinin üzerinden bir hafta geçtikten sonra taşkından korunmak için alınacak önlemleri açıkladı. Eroğlu 2010 yılını taşkınla mücadele yılı ilan ettiklerini söyledi. Buna göre taşkın yaşanan bölgelerde ağaçlandırmaya önem verilecek, risk haritaları güncellenecek ve dere yataklarındaki yapılar 1 ile 1,5 yıl içinde yıkılacak.”
“İnanç turizmi açısından Doğu Karadeniz'in en önemli turizm merkezi olmaya aday Santa Harabeleri defineciler yüzünden yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Defineciler harabelerin içinde hazine ararken tarihi de yok ediyorlar.”
Yukarıda verilen paragraflardaki cümleleri 9. sınıf dil ve anlatım dersi, “Cümle Bilgisi” ünitesinde öğrendiğiniz bilgilerden hareketle yapısına ve yüklemin yerine göre inceleyerek türünü aşağıdaki tabloya yazınız.
Paragraflar
|
1. Cümle
|
2. Cümle
|
3. Cümle
| |||
Yapısına Göre
|
Yüklemin Yerine Göre
|
Yapısına
Göre
|
Yüklemin Yerine Göre
|
Yapısına
Göre
|
Yüklemin Yerine Göre
| |
1. Paragraf
|
Bileşik
|
Kurallı
|
Bileşik
|
Kurallı
| ||
2. Paragraf
|
Bileşik
|
Kurallı
|
Basit
|
Kurallı
|
Şartlı bileşik
|
Kurallı
|
3. Paragraf
|
Bileşik
|
Kurallı
| ||||
4. Paragraf
|
Bileşik
|
Kurallı
|
Bileşik
|
Kurallı
|
Sıralı Cümle
|
Kurallı
|
5. Paragraf
|
Bileşik
|
Kurallı
|
Bileşik
|
kurallı
| ||
Hangi tür cümlelerde anlatımın daha yalın olduğunu belirtiniz.
Yukarıdaki paragraflarda devrik cümlelerin kullanılıp kullanılmadığını, devrik cümlelerin daha çok hangi metin türlerinde kullanıldığını söyleyiniz.
Yukarıdaki paragraflarda devrik cümle yoktur.
Sayfa: 119
13.ETKİNLİK
İncelediğiniz metinlerden hareketle haber yazılarında dilin hangi işlevde kullanıldığını belirtiniz.
Dil göndergesel işlevde kullanılmıştır.
14.ETKİNLİK
Üç grup oluşturunuz. Grup arkadaşlarınızla “Yağışlar Sürüyor Marmara Su Altında”, “Felaket Sonrası Önlemler”, “Santa Harabeleri Defineci Tehdidi Altında” adlı metinleri yazım ve noktalama yönüyle inceleyiniz. Tespit ettiğiniz hataları bir rapor hâline getirip sınıf arkadaşlarınızla paylaşınız. Noktalama işaretlerinin kullanılma nedenlerini açıklayınız.
15.ETKİNLİK
Yedi grup oluşturunuz. Her grup bir haber yazısını inceleyecek şekilde gruplar arasında görev dağılımı yapınız. Belirlenen metni grup arkadaşlarınızla anlatım özellikleri bakımından inceleyiniz. Metnin açıklık, duruluk, akıcılık ve yalınlık özellikleriyle ilgili düşüncelerinizi grup . sözcünüz aracılığıyla açıklayınız.
ANLAMA VE YORUMLAMA
1. Sınıfa getirdiğiniz gazetelerde yer alan metinleri inceleyiniz. Tüm metinlerin haber vermek amacıyla yazılıp yazılmadığını belirtiniz. Araştırmanızdan hareketle haber yazısı bulunmayan günlük gazeteler olup olmadığını açıklayınız.
2. Haber yazılarını gazetedeki diğer yazı türlerinden ayıran özellikler nelerdir? Haber yazıları dışında gazetelerde hangi tür yazılar yer almaktadır?
3. Gazete ve gazeteciliğin Türk ve dünya edebiyatındaki tarihsel gelişimiyle ilgili araştırmalarınızı sununuz.
4. Gazetelerde yer alan her haber tüm okuyucuları ilgilendirecek nitelikte olmak zorunda mıdır? Düşüncelerinizi açıklayınız.
5. Ajans, manşet, sürmanşet, muhabir, asparagas, sansasyonel kavramlarının anlamlarını belirtiniz.
6. Bir hafta boyunca okuduğunuz gazetedeki haberlerden en ilginç veya önemli bulduklarınızı sınıfa okuyunuz. Okuduğunuz gazetede asparagas haberlerle karşılaşıp karşılaşmadığınızı, sansasyonel haberlere yer verilip verilmediğini belirtiniz.
7. Sınıfa getirdiğiniz gazetelerdeki manşetleri, sürmanşetleri okuyunuz. Bu haberlerin manşet veya sürmanşet değeri taşıyıp taşımadığını tartışınız. Ulaştığınız sonucu açıklayınız.
8. Ders kitabınızdaki hangi haber yazısının ilginizi daha çok çektiğini nedenleriyle belirtiniz. İncelediğiniz haberler bugün için bir anlam ifade ediyor mu? Düşüncelerinizi açıklayınız.
9. Çevrenizi gözlemleyerek haber değeri taşıdığına inandığınız bir olayla ilgili haber yazısı yazınız. Yazılarınızı sınıf panosuna asarak sınıfta bir duvar gazetesi oluşturunuz.
Sayfa: 120
10. “Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” ve “Sineklerden Daha Verimli Uçabilen Robot Yapılabilir mi?” adlı metinlerden alınan aşağıdaki cümleleri bağlaşıklık ve bağdaşıklık bakımından inceleyiniz. Bu cümlelerde anlatım bozukluklarının hangi nedenlerden kaynaklandığını, bunların nasıl giderilebileceğini belirleyiniz. Oluşturduğunuz cümleleri verilen alanlara yazınız.
• Astronotlar yeni bir gezegen keşfetmeye hazırlanırken akıllarını en çok meşgul eden geride bıraktıkları dünyaları olabilir. (tamlayan eki eksikliği var.)
Bu cümlenin anlatım bakımından doğru şekli:
• Astronotların, yeni bir gezegen keşfetmeye hazırlanırken akıllarını en çok meşgul eden, geride bıraktıkları dünyaları olabilir.
Astronotların kendi kullanacakları bu yazılım araçlarıysa “hasta” Dünya'dan çok uzakta bile olsa tedaviye acil ve “özel” bir erişim olanağı sağlıyorlar. (sağlıyor)
Yüklem tekil olmalı: “sağlıyor” şeklinde. (Bu cümlede özne: astronotların kendi kullanacakları bu yazılım araçları – sözcük grubudur. İnsan dışındaki varlıklar çoğul özne de olsa yüklem tekil olur.
• Bu çalışma her ne kadar kanatların pervane gibi dönmesinin çırpılmasından daha verimli olduğunu gösterse de hâlâ uçmayla ilgili olarak sineklerden öğreneceğimiz çok şey var. (sözcüğün yanlış yerde kullanılması)
Doğrusu:
Bu çalışma her ne kadar kanatların pervane gibi dönmesinin çırpılmasından daha verimli olduğunu gösterse de uçmayla ilgili olarak sineklerden öğreneceğimiz hâlâçok şey var. (
11. “Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” adlı metinden alınan aşağıdaki cümleleri akıcılık bakımından inceleyiniz. Cümlelerin akıcı olup olmadığı konusundaki düşüncelerinizi açıklayınız.
• Bu arada, Mars'ın keşfine en yakın örneğin Dünya'nın keşfi olduğunu, bu amaçla hem denizde hem de karada kâşiflerin bilinmeyenin peşinde serüvene atıldıklarını kaydeden psikologlar, onların da evleriyle bağlantılarının yok denecek kadar azaldığını ve öngörülemeyen güçlük ve tehlikelerle baş edebilmek için yöntemler geliştirmek zorunda kaldıklarını vurguluyorlar.
• Şimdiyse Psikolog Dr. James Carter ve ekip arkadaşları, Uluslar arası Uzay İstasyonu, Mir ve Skylab araçlarında uzun süre geçiren astronotların sağladığı verilerden yararlanarak “Sanal Uzay İstasyonu” adlı bir dizi interaktif bilgisayar programı hazırlıyorlar.
İlk paragrafta yer alan uzun cümleler akıcılığı bozmuştur.
12. Sınıfınızda üç grup oluşturunuz. “Felaket Sonrası Önlemler”, “Santa Harabeleri Defineci Tehdidi Altında” ve “Yağışlar Sürüyor Marmara Su Altında” adlı metinleri gruplar arasında paylaşınız. Belirlenen metni grup arkadaşlarınızla yazım, noktalama, akıcılık, bağlaşıklık ve bağdaşıklık bakımından inceleyiniz. Metinde tespit ettiğiniz hataları ve bu hataların nasıl giderilebileceğini belirleyiniz. İncelemelerinizi tamamladıktan sonra grup sözcüleriniz aracılığıyla yaptığınız çalışmayı sınıfınızda sununuz.
13. Dörder kişilik gruplar oluşturunuz. Yazdığınız metinleri ve “Mars Astronotlarının Ruh Sağlığı Mercek Altında” adlı metni grup arkadaşlarınızla yazım, noktalama, bağlaşıklık, bağdaşıklık ve akıcılık bakımından inceleyerek karşılaştırınız. Yazdığınız metinlerde yazım, noktalama, akıcılık, bağlaşıklık ve bağdaşıklık hataları bulunup bulunmadığını belirleyiniz. Grup arkadaşınızın yaptığı hataları dikkate alarak onların eksik bulduğunuz yönleriyle ilgili bir rapor hazırlayınız. Yazdığınız metni ve metninizle ilgili hazırlanan raporu öğretmeninizin değerlendirmesi amacıyla öğrenci ürün dosyanızda saklayınız.
Sayfa: 121
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
A. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun sözcükler yazınız.
• Bir haber yazılırken 5N 1K ilkesine uymak zorunluluğu vardır.
• Özel Haber, halk arasındaki olayların halk tarafından muhabirlere bildirilmesiyle elde edilir.
• Bir haberde bulunması gereken nitelikler: nesnellik, gerçeklik, ilgi çekicilik, güncellik
• Ters piramit tekniğinde haberi oluşturan bilgiler, azalan önem sırasına göre yazılır.
B. Aşağıdaki çoktan seçmeli sorulan yanıtlayınız.
1. Yalanın medya tornasından çıkmış hâline deniyor. Sözlükler biraz daha kibar davranıp “şişirme” diyorlar... Siz de “balon” diyebilirsiniz mesela. Kafanızdan bir haber uyduruyorsunuz ya da var olan bir haberin üstüne allanmış pullanmış bir yalan giydiriyorsunuz, oluyor size haber.
Yukarıdaki paragrafta noktalı yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?
A) manşet B) sürmanşet C) asparagas D) sansasyonel E) ajans
Cevap: C
AŞIRI HIZ BİR AİLEYİ YOK ETTİ
2. Aşırı hızın yol açtığı kaza bir aileyi söndürdü. Ankara'dan İstanbul'a gitmekte olan yönetimindeki özel araç, aşırı hız ve sürücünün araç kontrolünü kaybetmesi nedeniyle şarampole yuvarlandı. Araçta bulunan ve yolun 45. kilometresinde aşırı hız nedeniyle şarampole yuvarlanan arabanın altında hayatlarını kaybetti. Olay yerine hemen ulaşan sağlık görevlilerinin tüm müdahalelerine rağmen, ve yaşama dönmedi.
Verilen haber örneğinde 5NİK ilkelerinden hangisine yer verilmemiştir?
A) Ne B) Nerede C) Ne zaman D) Neden E) Nasıl
Cevap: C
3. Aşağıdakilerden hangisi bir olayın haber değeri taşıması için gerekli olan unsurlardan biri değildir?
A) Zamanlılık B) Gözlem C) İlginçlik D) Önemlilik E) Heyecanlılık
Cevap: E
4. Aşağıdaki cümlelerden hangisi haber cümlesi değildir?
A) Ağaçlar ateş alev yandı, tutuştu. B) Yıllarca bekleyip durmuşlar zavallıyı.
C) Dumanlar tütüyor hâlâ tepeden. D) Açalım yüreğimizin kapılarını.
E) Yedisinin de köklerini sökmüşler.
Cevap: D
9. Aşağıdaki sorulan yanıtlayınız.
Bursa'da Yunuseli Mahallesi, Hüseyin Kanalıcı Camisi'nin minaresindeki yuvasından düşerek yaralanan yavru baykuşa, arife günü nedeniyle yetkililerden yardım gelmeyince vatandaşlar seferber oldu. Ayak ve kanadından yaralanan baykuşu gören vatandaşlar, önce veterineri ve hayvan bakım merkezini aradı. Hiçbir sağlık kuruntundan cevap alamayan vatandaşlar, yaralı baykuşun bakımını kendileri üstlendi. Cami imamı Mustafa Çakır, “Yaralı baykuşu kimse tedavi edemezse minarenin üzerindeki yuvasına tekrar bırakmayı düşünüyoruz.” dedi.
1. Yukarıdaki metinde hangi haber tekniği kullanılmıştır?
Düz piramit tekniği
2. Sizce yukarıdaki metnin başlığı ne olmalıdır?
Yaralı Kuşa Vatandaşlar Yardım Etti
Yaralı Kuşa Vatandaş Yardımı
Yaralı Kuşa Vatandaş Yardımı
Kaynak ; http://www.turkedebiyat.org
