1.DESTAN
DÖNEMİ
SAYFA
27:
HAZIRLIK:
1)
İnsanoğlu
nedenini bulamadığı, etkisinde kaldığı bazı olayları olağanüstü güçlere bağlama
eğilimindendir.
2....
3)
Gelecek kuşaklara aktarılmak, geçmişle gelecek arasında köprü
kurmak...
4)
Kulaktan kulağa yayılıp daha sonra derlenip yazıya
geçirilerek...
5)
Evet yaşanır...
HAZIRLIK:
SAYFA
29:
1.ETKİNLİK:
A)
Uygur Devleti yerleşik yaşamı benimseyen ilk Türk topluluğudur.Budizm ve
Maniheizm'i benimsemişlerdir.Çin'den sonra matbaayı geliştirerek ikinci kez
kullanılan ve hareketli harfleri icat ettiler.840 yılında Kırgız Türkleri
tarafından yıkıldılar.Budizm ve Maniheizm Uygurların hem mimari alanında hem de
savaşçı özelliklerini kaybetmelerinde etkili olmuştur.Kırgızlar Uygurları
yıkarak Türk yurdunun Moğollar'ın eline geçmesine neden olmuşlardır. Bu yüzden
Türk tarihinde olumsuz anılmışlardır.Karluk ve Basmiller’le birleşerek 2.
Göktürk Devletini yıkan UYGURLAR Orhun bölgesinde UYGUR DEVLETİ‘ni kurdular.
Kurucuları KUTLUK BİLGE KÜL KAĞAN, merkezleri Ordubalıktır. Bilge Kül Kağan’dan
sonra MOYENÇUR başa geçmiş, onun döneminde Müslüman Araplar ile Çinliler
arasında Talas Savaşı yaşandığından, Abbasilere yenilen Çinliler güç kaybına
uğramışlardı. BÖGÜ KAĞAN devrinde Uygur Türkleri ile çin arasında iyi ilişkiler
kuruldu ve ticaret iyice gelişti. Bögü Kağan Çine yardım amacıyla Tibet
Seferine” çıkmaya karar verdi. Mani Dininin Özelliği Avlanmayı, et yemeyi ve
savaşmayı yasaklayan bir dindir.
b.Metinden
Uygurlara ait özellikler:
Devletin
kağanlar tarafından yönetilmesi
Ziraatle
uğraşmaları
Olağanüstülüklerin
hayata hakim olması
Çinlilerle
siyasi ilişkiler içinde olmaları
2.ETKİNLİK:
Mit;
çok
eski zamanlarda gelmiş ve yaşamış olan ulusların inandıkları Tanrı’ların,
kahramanların, devlerin ve perilerin hayatından bahseden hikâyelerdir. Her
toplumun kendine özgü bir mit macerası vardır. Ve temsil ettiği topluluğun
aynası gibidir. Mit toplumdan topluma farklılık gösterdiği gibi ortak yanlarda
çok bulunmaktadır. Destanlarda bu mitolojik ögelere çok sık rastlanır. Mitleri
inceleyen bilim dalına ise mitoloji
denir.
<DAHA
GENİŞ BİLGİ:
Mit
kutsal bir öyküyü anlatır; en eski zamanda, “başlangıçtaki” masallara özgü
zamanda olup bitmiş bir olayı anlatır. Başlangıç; evrenin ve alemin
yaratılışıdır.
Mitin
sınırları: Olay, mekan ve zamandır.
Mekan,
kozmik alem; zaman ise kozmik zamandır. Kozmik ise; İslâm’a göre ruhların
yaratıldığı andır.
·
Tanrılar ve yarı tanrılar mitin ana kahramanlarıdır.
·
Mit, doğaüstü varlıkların eylemlerinin öyküsünü oluşturur.
·
Bu öykü kesinlikle gerçek ve kutsal olarak kabul edilir.
·
Mit her zaman için yaratılışla ilgilidir.
1.
Mit, kutsal bir anlatıdır.
2.
Simgesel ve kutsal bir ağırlığı vardır.
3.
İlk insanın dünyayı yaratanlara kendisini anlamlandırmak için sorduğu neden ve
nasıllara, o dönemin şartları içerisinde cevap vermişlerdir.
4.
Mitlerin kahramanları ilahlar, ilaheler ve yarı-tanrılardır.
5.
Mitlerde zaman ve mekan kozmiktir. Haritada ve bildiğimiz bir zaman diliminde
açıklanamaz, gösterilemez.
6.
Mit, her zaman bir yaratılışla ilgilidir. Bir şeyin hayata nasıl geçtiğini ya da
bir davranışın, bir kurumun, bir çalışma biçiminin nasıl yaratıldığını,
oluştuğunu anlatır.
7.
İnsanlar miti bilmekle, onu çözmekle nesnelerin kökenini de bilir. Burada dıştan
soyut bir bilgi söz konusu değil, yaşanılan bir bilgi söz
konusudur.
8.
Mitler, gerçek anlamlarını ancak içinden çıktıkları topluluk içinde bulurlar.
İçerdikleri sembollerin ancak yaşadıkları toplumun sosyal, kültürel ve ekonomik
yapısında birebir karşılıkları vardır. Sadece o toplum içinde anlaşılırlar.
Diğer toplumlarda sembollerin dili çözülemediğinden dolayı mitin anlamı verdiği
mesaj anlaşılamaz ve mit gerçekdışı bir görünüm verir. Kısacası mit, doğduğu
toplumda yaşar ve mesajları algılanır.
9.
Mitin ihtiyar toplumlarda vazgeçilemez bir yeri vardır; inanışları dile getirir.
Ahlak ilkelerini savunur, onları kabul ettirir. Demek ki mit, yaşadığı toplumda
sürekli olarak başvurulacak olan, yaşanılan bir gerçektir. Soyut bir kuram ve
imgeler göstergesi değil, ilkel bir dinin ve pratik bilginin gerçek anlamda
düzenlenmesidir.
10.20.
asır tarihçileri ve dilbilimcileri mitolojiler ve dinler arasında güçlü
benzerliklerin var olduğuna dikkat çekmektedir.
Mitler
üç gruba ayrılır:
1.
Tabiat olaylarını, hayvanların kökenini, töreleri, örf ve adetleri anlatan
mitler.
2.
Tarihi olayları açıklayıcı nitelikte olan mitler.
3.
Sadece maceraları anlatan, eğlendirici nitelikte olan mitler.
Mitlerin
kategorileri
Eskatoloji:
İnsanın ve dünyanın geleceğini konu edinen mitlerdir. Örneğin: Tufan, kıyamet
mitleri.
Kozmogoni:
Evrenin nasıl oluştuğunu anlatan mitlerdir.
Teogoni:
Tanrıların nereden geldiklerini anlatan mitlerdir.
Antropogomi:
İnsanların nereden geldiklerini ya da nasıl oluştuklarını anlatan
mitlerdir.
B)Metinlerdeki mitler:
Ağaç
miti:
(ek bilgi) Destanlarda ağaç motifi üç yönüyle
yer alır: Sığınak (Oba), Ana ya da Ata, varlığı, devleti temsil eden sembol.
İnsanlığın yaratılışı hakkındaki Türk düşüncesine göre Tanrı, yeryüzündeki dokuz
insan cinsini, bu insanlardan önce yarattığı dokuz dallı ağacın gölgesinde
barındırmıştır.
Işık
Miti:
Bu motif destanların kuruluşunda kutsiyetten kaynaklanan hayat verici bir
özelliğe sahiptir. Destanların büyük kahramanları; bu kahramanlara kadınlık ve
mukaddes Türk çocuklarına annelik yapan kadınlar ilahî bir ışıktan doğarlar.
Şamanist inanca göre yerden on yedi kat göğe doğru gittikçe aydınlanan bir nur
âlemi vardır ki bunun on yedinci katında bütün göz kamaştırıcı ışığıyla Türk
Tanrı’sı oturur. Yeryüzünde iyilik yapan ruhlar da bir kuş şeklinde bu nur
âlemine uçarlar.
KIRK
MİTİ:(ER
SOGOTOH EFSANESİNDE GEÇİYOR)Bu
motif, kahramanlar etrafındaki gücü temsil eder. Kırk sayısı bazı eşya ve
davranışları sınırlar. Oğuz Kağan'ın kırk günde yürümesi, konuşması gibi. Kırk
sayısı görünmez âleminden gelen koruyucu, güç verici kutsiyete erişmiş şahısları
da simgeler.
KUTLU DAĞ MİTİ:
KUTLU DAĞ MİTİ:
MİTLERİN OLUŞUMU
Mitlerin
geniş açıklayıcı özellikleri oluşumlarını belirli bir oranda
muğlâklaştırmaktadır. Mitlerin kültürel ihtiyaçları karşılamak amacıyla
oluştuğuna (veya oluşturulduğuna) dair bir kanı ortaya
atılmıştır.
Mitler
kabile, şehir veya millet gibi kültürel kurumları evrensel hakikatlere
bağlayarak yetkilendirebilir (bunlara yetki
verebilir).
Tüm
kültürler kendi dinleri, kahramanları, tarihleri ve benzeri unsurlarına ilişkin
anlatıları barındıran kendi mitlerini zamanla geliştirmişlerdir. Bu mitlerin
barındırdıkları sembolik anlamların gücü uzun süreler boyunca canlı
kalabilmelerinin (bazen binlerce yıl boyunca) ana
sebeplerindendir.
Mitlerin
bir toplamı, bütünü mitos olarak adlandırılır. Bunların (mitosların) bir
toplamı, bütününe ise mitoi denir. Bunun önemli bir türü bir kültürün evrenin
nasıl yaratıldığına ilişkin görüş ve inançlarını açıklayan ve tanımlayan yaratılış
mitleridir.
Bu yazı http://edebiyatfatihi.blogspot.com/ sitesinden alınmıştır.
