10. Sınıf etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
10. Sınıf etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

Coğrafya Dersi 10. Sınıf 1. Dönem 1. Yazılı Soruları ve Cevapları


COĞRAFYA DERSİ 10. SINIF 1. DÖNEM 1. YAZILI SORULARI (4) (CEVAP ANAHTARLI)

… – …  EĞİTİM VE ÖĞRETİM YILI ………..……………..… OKULU 10/… SINIFI
COĞRAFYA DERSİ 1. DÖNEM 1. YAZILISI

Tarih: …/…/……
ADI SOYADI:………………………… NU:………….. PUAN:………

1.
Yukarıdaki şekilde işaretlenmiş yerlerin adlarını yazınız. ( 10 Puan )


2. Aşağıdaki tabloda verinle kayaların hangi tür kaya olduklarını tam olarak yazınız.(15 puan)

3.  Tortul kayaçlar oluşum özelliklerine göre kimyasal, kırıntılı ve organik tortul olmak üzere üç bölüme ayrılmaktadır. ( 10 puan )
ORGANİK TORTUL:

Oluşumu:







Örnek:

4.   Alttaki tabloyu haritadan yararlanarak doldurunuz. ( 15 puan )

5.
Dünya haritasındaki işaretlenen yerlerin sıcak su kaynakları bakımından durumunu yazınız.(10puan )

Sıcak su kaynağının olduğu yerler:


Sıcak su kaynağının olmadığı yerler:



6.  Ülkemizde depremler oldukça sık ve şiddetli bir şekilde olmaktadır. Bu durumun nedenini kısaca açıklayınız. ( 10 puan )








7.   Aşağıdaki tabloyu verilen ifadelere uygun olarak doldurunuz ( 15 puan )
OLUŞUMLARINA GÖRE GÖLLER


8. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri tamamlayınız. ( 15 puan )
a) Dünyadaki su kaynaklarını ………………, …………………….., ……………………. , ……………………… ve ……………………… oluşturur.

b) Yer kabuğunun …………………. kıvrım bölgelerinde deprem görülme olasılığı azdır.

c) Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe deniz suyu sıcaklığı ……………………. , buna bağlı olarak da  tuzlulukoranında ……………… . görülür.

d) Göller ……………………….. ve  ……………………………. sularıyla beslenmektedir.

e)  Avrupa kıtası ile Amerika kıtasında arasında……………………………….. okyanusu yer almaktadır.

NOT: Sınav süresi 40 dakika( bir ders saati ) . Soruların yanında puan değerleri yazmaktadır.

BAŞARILAR DİLERİM…




CEVAP ANAHTARI

1.   I: Yerkabuğu               II: Manto                   III: Dış Çekirdek                      IV: İç Çekirdek

2.
Kayaç Adı                    Türü
Granit                            İç Püskürük
Jips                                               Kimyasal Tortul
Diorit                             İç Püskürük
Kumtaşı                        Kırıntılı Tortul
Elmas                           Başkalaşım

3.  ORGANİK TORTUL
Oluşumu: Organik tortullar, bitki ve hayvan kalıntılarının birikmesi sonucunda oluşur. Biriken bu malzemeler kalın ve geçirimsiz tortul tabaklar arasında kalır. Bitki ve hayvan kalıntılarından oluştuklarından fosil bakımından zengindirler.

Örnek: Petrol, Kömür.


4.
Levha No      Levha Adı

7                     Avrasya Levhası

10                   Avustralya Levhası

6                    Afrika Levhası

12                  Nazaka Levhası

9                     Arap Levhası


5.
Sıcak su kaynağının  olduğu yerler : III – IV
Sıcak su kaynağının olmadığı yerler: I – II – V

6.  Ülkemizde depremlerin sık olmasının nedenleri şunlardır. Arap levhası ile Avrasya levhası arasında sıkışıp kalmıştır. Bu durumun  bir sonucu olarak fay hatları yaygındır. Ülkemiz genç kıvrımların olduğu bir ülkedir yani III. Jeolojik zamanda oluşmuştur. Bu durumda depremlerin sık ve şiddetli olmasına neden olmaktadır..

7.
OLUŞUMLARINA GÖRE GÖLLER

8.
a) Dünyadaki su kaynaklarını okyanuslar, denizler, göller, barajlar ve yer altı suları oluşturur.
b) Yer kabuğunun  yaşlı  kıvrım bölgelerinde deprem görülme olasılığı azdır.
c)  Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe deniz suyu sıcaklığı azalır , buna bağlı olarak da tuzluluk oranında azalma. görülür.
d) Göller yer altı  ve  yer üstü sularıyla beslenmektedir.
e)  Avrupa kıtası ile Amerika kıtasında arasında   atlas  okyanusu yer almaktadır.

Kaynak; Bilgiyelpazesi.net
Read more

Edebiyat Dersi 10. Sınıf 1. Dönem 1. Yazılı Soruları ve Cevapları


EDEBİYAT DERSİ 10. SINIF 1. DÖNEM 1. YAZILI SORULARI (5)

… – …  EĞİTİM VE ÖĞRETİM YILI ………..……………..… OKULU 10/… SINIFI
EDEBİYAT DERSİ 1. DÖNEM 1. YAZILISI

Tarih: …/…/……
ADI SOYADI:………………………… NU:………….. PUAN:………

1-    Tanzimat Dönemi Edebiyatı’nın birinci ve ikinci dönemlerini dil ve sanat anlayışı bakımından karşılaştırınız.

2-    Roman, koşuk, kaside edebi türlerinin edebiyatımızın hangi dönemlerine ait olduğunu karşılarına yazınız.

3-    “Safahat, Savaş ve Barış, Ölü Canlar, Esir Şehrin İnsanları, İki Şehrin Hikayesi” eserlerinin yazarlarını karşılarına yazınız.

4-    Edebiyatımızdaki ilk psikolojik ve edebi romanları yazarlarıyla birlikte yazınız.

5-    Sözlü edebiyat ürünlerimizden “koşuk, sagu, sav”ın İslami devir edebiyatımız ve halk edebiyatımızdaki karşılıklarını yazınız.

6-    Göktürklere ait destanları yazınız.

7-
Karvı çuvaç kuruldı
Tugum tiklip uruldı
Süsi otun oruldı
Kançuk kaçar ol tutar
Yukarıdaki koşuğun varsa rediflerini bularak kafiyelerini yazınız.

8-
Sazlıklarda sessizce süzülürken kayıklar
Ay sularda bir hasta kadın gibi sayıklar
Şiirdeki edebi sanatı bularak açıklamasını yazınız.

9-    Edebiyat kavramını kısaca açıklayınız.

10-  Şair ve yazarları dönemlerindeki tarihi olaylardan bağımsız düşünebilir miyiz?  Neden?

Not: Yazım ve imla kurallarına uyunuz. Her sorunun tam ve doğru cevabı 10 puandır.
Başarılar dilerim.
Read more

10. Sınıf Coğrafya Dersi 1.Dönem 1. Yazılı Soruları ve Cevapları


COĞRAFYA DERSİ 10. SINIF 1. DÖNEM 1. YAZILI SORULARI (1)

… – …  EĞİTİM VE ÖĞRETİM YILI ………..……………..… OKULU 10/… SINIFI
COĞRAFYA DERSİ 1. DÖNEM 1. YAZILISI

Tarih: …/…/……
ADI SOYADI:………………………… NU:………….. PUAN:………

1- Dağ oluşumundaki kırılma olayını şekil çizerek belirtip örnek veriniz.(15)

2- Türkiye’de dördüncü zamanda meydana gelen olayları yazınız(15)

3- Delta nedir? Deltanın oluşabilmesi için gerekli koşulları yazınız.(15)

4-
a) Platolardaki tarımsal faaliyetleri belirleyen faktörleri yazınız.(5)

b) Türkiye ‘de linyit yataklarının çok yaygın olmasının nedenini yazınız.(5)

5- Türkiye’nin yüzey şekillerinin genel özelliklerini yazınız(15)

6-
a)Türkiye’de iç ovalar genelde hangi alanlarda oluşmuştur?(5)

b) D. Anadolu fay kuşağındaki ovaları yazınız(10)

7- Aşağıdaki ifadeleri doğru (D) veya Yanlış (Y) olarak belirleyiniz.(15)

a) Türkiye’nin en büyük delta ovası Büyükmenderes Ovasıdır.       (    )

b) Toroslar üçüncü zamanda oluşmuştur.                                          (    )

c) Volkanik sahalar fazla nüfuslanmıştır.         (    )

d) Volkanik sahalar maden bakımından zengindir                            (    )

e) Gelgit olayının görüldüğü yerlerde delta ovaları oluşur                                (    )

BAŞARILAR DİLERİM..
Read more

10. Sınıf Edebiyat Sayfa 92-95 Battalname


DEDE KORKUT HİKÂYELERİ
DİRSE HAN OĞLU BOĞAÇ HAN DESTANI’NI
BEYAN EDER HANIM HEY
1. Metinde geçen olayları ve olay örgüsünü defterinize yazınız.
1.
  • Destandaki olay Bayındır Han’ın “yılda bir kere ziyafet verip Oğuz beylerini misafir” etmesi ile başlar.
  • Bayındır Han’ın Oğuz Beylerine ziyafet vererek ve onları huzuruna davet etmesi.
  • Bayındır Han’ın ziyafet için şartlar öne sürmesi ve bu şartlar doğrultusunda misafirleri sınıflandırılması.
  • Dirse Han’ın Bayındır Han tarafından kara otağa oturtulması ve bunun sonucu Dirse Han’ın üzüntüsü(Çocuğu olamayışı .)
  • Dirse Han’ın çocuğu olmamasına üzülmesi ve evine gelerek bunu hatunu ile istişare etmesi.
  • Eşin çocuk sahibi olmak için Dirse Han’a yapması gerekenleri söylemesi.
  • Duaların kabul olması ve Dirse Hanın bir erkek çocuğunun olması
  • Çocuğun büyüyüp 15 yaşına gelmesi
  • Delikanlının Bayındır Han’ın boğasını yenerek Dede Korkut tarafından Boğaç adını alması ve bunun sonucunda Oğuz tarafından onanması.
  • Boğaç Han’a hanlık ve taht verilmesi kırk namertin bunu kıskanması.
  • Boğaç Han’ın kırk namerdin yalanları yüzünden babası tarafından öldürülmek istenmesi.
  • Ok ile avlanan Boğaç Han’ın Dirse Han tarafından ölüme terk edilmesi.
  • Annenin Boğaç Hanı arayıp yaralı halde bulması ve tedavi ettirmesi
  • Boğaç Han’ın yaralarının iyileşmesi ve kırk namerdin bunu öğrenerek endişelenmesi.
  • Dirse Han’ın kırk namert tarafından tutsak alınarak kaçırılması.
  • Boğaç Han’ın kırk namertle savaşarak babasını kurtarması.
  • Boğaç Han’ın babası Dirse Han’ı kırk namerdin elinden kurtarması sonrasında Bayındır Hanın ona beylik vermesi
  • Dede Korkut’un Boğaç Han için destan söyleyip dua etmesi

2. Sınıfta üç gruba ayrılınız. Grup sözcünüzü belirleyiniz. Grup olarak aşağıdaki konulardan birini seçerek Dirse Han Oğlu Boğaç Han Hikâyesi’ni inceleyeniz. Sonuçları grup sözcüleriniz aracılığıyla sınıfta arkadaşlarınıza aktarınız.

a. Metindeki kişileri ve onların özelliklerini sıralayınız. Bu kişilerin olay örgüsündeki rollerini belirtiniz.
a. Dirse Han Hatun: İyi niyetli
Dirse Han: Saf biri ve sürekli insanların sözlerine kanan biri.
Bayındır Han: Kuralcı biri, ama iyilik eden biri.
Boğaç Han: Yiğit, mert ve ailesine bağlı biri.

b. Metinde olayların geçtiği mekânı ve zamanı anlatan cümleleri tespit ediniz. Bunların nasıl anlatıldığını tabloya yazınız.
Mekânın ve Zamanın Anlatıldığı KelimelerMekân ve Zamanın Anlatımı
MekânMekan olarak kullanılan belirgin yerler değilse kullanılan yer vardır.
ZamanZaman bilinmeyen bir zamandır. Destanlarda olduğu akşam olduğu zaman, daha evvel gibi zaman bildiren kavramlar kullanılmıştır.

c. Metindeki kişiler, zaman ve mekân arasındaki bağlantıyı olay örgüsünden hareketle açıklayınız.
c. Mekan, kişiler ve zaman bir uyum içerisinde olay örgüsü etrafında şekillenmiştir ki bize anlamsız ve garip gelen bir yanı yoktur. Olay örgüsünü şekillendirmek için verilmiştir.

3. a. Dede Korkut Hikâyelerinin ne zaman ve nasıl yazıya geçirildiğini arkadaşlarınıza aktarınız.
a. 14. ve 15. yy.da yazıya geçirilmiştir. Bu konudaki yaygın kanaat hikayelerin 14.yy.’da yazıya geçirildiği şeklindedir. Hikayelerin kimin tarafından yazıya geçirildiği bilinmemektedir.

b. Metnin temasını belirterek temanın Oğuzların hayatı ve Dede Korkut Hikâyelerinin yazıya geçirildiği dönemle ilgisini tespitlerinizden yola çıkarak açıklayınız.
b. Dirse Han oğlu Boğaç Han’ın kahramanlıkları tema olarak kullanılmıştır. Yazıya geçirildiği dönemdeki özellikleri göremeyebiliriz. Çünkü 15. yy.da yaşam tarzı bu şekilde değil. Anadolu Osmanlı kurulmuş ve bir devlet sistemş şekil olmuştur.

4. Okuduğunuz eserdeki tema sizce evrensel bir konu mudur? Düşüncelerinizi belirtiniz.
4. Kahramanlık teması evrenseldir.

5. a. Okuduğunuz metni, sınıfta bir grup oluşturarak canlandırınız.
a.
b. Metinde anlatılanların günlük hayatta yaşanabilir olaylar olup olmadığını tartışınız. Bu olayların olay örgüsü etrafında nasıl anlatıldığını açıklayınız.
b. Gerçekleşmesi mümkün olmayan insanların tahayyülünde olan şeyleri ifade eder. Metinde insana özgü gerçeklikler ifade edilse bunların abartılarak verildiği için gerçekliği çok yoktur.

6. Metindeki olayları anlatan (anlatıcı), olayların içinde yer alan biri midir? Anlatıcının bakış açısıyla ilgili düşüncelerinizi açıklayınız.
6. Anlatıcı dışarıdan biri olup İlahi bakış açısı kullanılmıştır.

7. “Dirse Han Oğlu Boğaç Han Hikâyesi”nin orijinal metninden alınan aşağıdaki bölümleri okuyup soruları cevaplayınız.
Günümüz Türkçesiyle
Berü gelgil başum bahtı ivüm tahtı Beri gel başımın bahtı evimin tahtı
İvden çıkup yorıyanda selvi boylum Evden çıkıp yürüyünce servi boylum
Topuğında sarmaşanda kara saçlum Topuğunda sarmaşınca kara saçlım
Kurılu yaya benzer çatma kaşlum Kurulu yaya benzer çatma kaşlım
Koşa badem sığmayan tar ağızlum Çift badem sığmayan dar ağızlım
Kavunum viregüm düvlegüm Kavunum, yemişim, düvleğim
Görür misin neler oldu. Görüyor musun neler oldu.

a. Okuduğunuz dizelerde nasıl bir tasvir yapıldığını ve bunun metne katkısını kısaca aşağıya yazınız.
a. Tasvirler yapılmıştır ve yapılan tasvirler metni anlamada ve kişinin zihninde canlandırmaya yardımcı olmaktadır.

b. Okuduğunuz manzum bölümde ilk iki dizedeki cümlelerin yapısını, günümüz Türkçe cümle yapısıyla (öğelerin dizilişi yönünden) karşılaştırınız. Sonucu aşağıya yazınız.
b. Cümle yapısı olarak değişiklik yoktur sadece kelimelerin ve eklerin zaman içerisinde doğal değişimden kaynaklanan farklılıklar vardır. Mesela berü sözcüğü şimdi beri olarak kullanılıyor ki bu değişim dilin kendi içerisinde çok doğal bir durumdur. Ama yapı itibariyle bir değişiklik yoktur.

c. Aşağıdaki kelimelerde koyu yazılmış eklerin günümüz Türkçesinde hangi eklerin yerine kullanıldıklarını yazınız.
c .
çıkup : Çık-ıp
yorıyanda: yürü-ünce

ç. Aşağıda verilen kelimelerin karşılarına günümüzdeki kullanımlarını yazarak ses değişimlerini belirtiniz. Metindeki diğer örnekleri de siz belirleyiniz.
ç.
berü :beri >üi değişimi
gelgil: gel > gil düşmüş
ivden : evden > i-e değişmesi
kara : Aynen devam ediyor.
badem : Aynen devam ediyor.
tar : dar > t-d değişmesi
görür misin: görür müsün > ü-i değişmesi

d. Dizelerdeki ahenk unsurlarını (aliterasyon, asonans, kelime veya dize tekrarı, kafiye, ölçü) bularak aşağıya yazınız. Bunların metne nasıl bir katkı sağladığını belirtiniz.
d.
aliterasyon : l sesi
asonans :a ve u sesi
kelime veya dize tekrarı : kelime yada dize olarak değil de –um,-im-üm ekleri çok fazla kullanılmıştır.
Kafiye: Kafiye yok redif var.
Ölçü: hece ölçüsü kullanılmıştır.
Ahengi sağayan unsurlardır.

e. Aşağıdaki cümlede sık tekrar edilen kelime ve sesleri bulunuz. Düz yazıda da manzum bölümlerdeki gibi ahenk oluşturulup oluşturulmadığını belirtiniz.
Babam at segirdişüme baksun kıvansun, oh atışuma baksun güvensün, kılıç çalışuma baksun sevinsün
Günümüz Türkçesiyle
Babam at koşturuşuma baksın kıvansın, ok atışıma baksın güvensin, kılıç çalışıma baksın sevinsin diyordu.
e. Bunlar ahenk oluşturmuştur.

f. “Dirse Han Oğlu Boğaç Han Hikâyesinden alınan orijinal metin üzerinde yaptığınız ses, kelime ve cümle incelemelerinden hareketle bu metnin dil özelliklerini defterinize yazınız.
f. Sade bir dille yazılmış, bazı kelimelerde ses ve ek değişiklikleri olsa da rahat anlaşılabilmektedir. Özellikle anlatımında bir şiirsel göze çarpmaktadır. Bu şiirsellik akıcı olmasına vesile olmuştur.

8. a. 100 Eser’den biri olan, Muharrem Erginin “Dede Korkut Kitabı’nın ön sözünden alınan aşağıdaki bölümü okuyunuz.
a.
b. Oğuzlarla İlgili bilgi birikiminiz ve okuduğunuz değerlendirme yazısından yararlanarak “Dirse Han Oğlu Boğaç Han Hikâyesinin nerede oluştuğunu ve hangi tarihî gerçekleri dile getirdiğini açıklayınız.
b. Doğu Anadolu ve Azerbaycan’da oluşmaktadır. Zaman olarak zamanla ilgisi yoksa yine de zamandan ayrı düşünülemez diyerek 11-15 arasında şekillendiğini izah etmektedir.

c. Okuduğunuz bu değerlendirme yazısından hareket ederek “Dirse Han Oğlu Boğaç Han Hikâyesi”ni İslamiyet öncesi destanlarımızdan “Oğuz Kağan Destanı” ve günümüz yazarlarından birine ait daha önceden okuduğunuz hikâye ile karşılaştırarak sonuçları tabloya yazınız.
c.
FarklılıklarBenzerlikler
Dirse Han Oğlu Boğaç Han HikâyesiKahramanlık teması

Olağanüstülükler var
İnsana ait gerçeklik az
İslami etki var.
Kurmaca

Olay çevresinde gelişen edebi metinler
Olay, yer, zaman, kişi etrafında şekillenmiştir.


Oğuz Kağan DestanıKahramanlık teması

Olağanüstülükler var
İnsana ait gerçeklik az
Kavmi etki var.
Günümüz Metni

Sabahattin Ali – Kağnı
Eşitsizlik teması

Olağanüstülükler yok
İnsana ait gerçeklik oldukça fazla
Modern kültür ve fikirler etkili

• Tablodaki bilgilere göre aşağıdaki yargıda boş bırakılan yere uygun kelimeyi yazınız.

XIII ve XIV. yüzyıldaki olay çevresinde oluşan edebî metinlerin kaynağı, İslamiyet öncesi döneme ait KAVMİ ve İslami dönemde oluşan DİNİ özelliklerdir.

9. Dede Korkut Hikâyelerinin yazarının kim olduğunu belirtiniz.
9. Yazarı yoktur. anonimdir..
Read more

10. Sınıf Edebiyat Sayfa 96-106 Dede Korkut Hikayeleri


DEDE KORKUT HİKÂYELERİ
DİRSE HAN OĞLU BOĞAÇ HAN DESTANI’NI
BEYAN EDER HANIM HEY
1. Metinde geçen olayları ve olay örgüsünü defterinize yazınız.
1.
  • Destandaki olay Bayındır Han’ın “yılda bir kere ziyafet verip Oğuz beylerini misafir” etmesi ile başlar.
  • Bayındır Han’ın Oğuz Beylerine ziyafet vererek ve onları huzuruna davet etmesi.
  • Bayındır Han’ın ziyafet için şartlar öne sürmesi ve bu şartlar doğrultusunda misafirleri sınıflandırılması.
  • Dirse Han’ın Bayındır Han tarafından kara otağa oturtulması ve bunun sonucu Dirse Han’ın üzüntüsü(Çocuğu olamayışı .)
  • Dirse Han’ın çocuğu olmamasına üzülmesi ve evine gelerek bunu hatunu ile istişare etmesi.
  • Eşin çocuk sahibi olmak için Dirse Han’a yapması gerekenleri söylemesi.
  • Duaların kabul olması ve Dirse Hanın bir erkek çocuğunun olması
  • Çocuğun büyüyüp 15 yaşına gelmesi
  • Delikanlının Bayındır Han’ın boğasını yenerek Dede Korkut tarafından Boğaç adını alması ve bunun sonucunda Oğuz tarafından onanması.
  • Boğaç Han’a hanlık ve taht verilmesi kırk namertin bunu kıskanması.
  • Boğaç Han’ın kırk namerdin yalanları yüzünden babası tarafından öldürülmek istenmesi.
  • Ok ile avlanan Boğaç Han’ın Dirse Han tarafından ölüme terk edilmesi.
  • Annenin Boğaç Hanı arayıp yaralı halde bulması ve tedavi ettirmesi
  • Boğaç Han’ın yaralarının iyileşmesi ve kırk namerdin bunu öğrenerek endişelenmesi.
  • Dirse Han’ın kırk namert tarafından tutsak alınarak kaçırılması.
  • Boğaç Han’ın kırk namertle savaşarak babasını kurtarması.
  • Boğaç Han’ın babası Dirse Han’ı kırk namerdin elinden kurtarması sonrasında Bayındır Hanın ona beylik vermesi
  • Dede Korkut’un Boğaç Han için destan söyleyip dua etmesi

2. Sınıfta üç gruba ayrılınız. Grup sözcünüzü belirleyiniz. Grup olarak aşağıdaki konulardan birini seçerek Dirse Han Oğlu Boğaç Han Hikâyesi’ni inceleyeniz. Sonuçları grup sözcüleriniz aracılığıyla sınıfta arkadaşlarınıza aktarınız.

a. Metindeki kişileri ve onların özelliklerini sıralayınız. Bu kişilerin olay örgüsündeki rollerini belirtiniz.
a. Dirse Han Hatun: İyi niyetli
Dirse Han: Saf biri ve sürekli insanların sözlerine kanan biri.
Bayındır Han: Kuralcı biri, ama iyilik eden biri.
Boğaç Han: Yiğit, mert ve ailesine bağlı biri.

b. Metinde olayların geçtiği mekânı ve zamanı anlatan cümleleri tespit ediniz. Bunların nasıl anlatıldığını tabloya yazınız.
 Mekânın ve Zamanın Anlatıldığı KelimelerMekân ve Zamanın Anlatımı
Mekân Mekan olarak kullanılan belirgin yerler değilse kullanılan yer vardır.
Zaman Zaman bilinmeyen bir zamandır. Destanlarda olduğu akşam olduğu zaman, daha evvel gibi zaman bildiren kavramlar kullanılmıştır.

c. Metindeki kişiler, zaman ve mekân arasındaki bağlantıyı olay örgüsünden hareketle açıklayınız.
c. Mekan, kişiler ve zaman bir uyum içerisinde olay örgüsü etrafında şekillenmiştir ki bize anlamsız ve garip gelen bir yanı yoktur. Olay örgüsünü şekillendirmek için verilmiştir.

3. a. Dede Korkut Hikâyelerinin ne zaman ve nasıl yazıya geçirildiğini arkadaşlarınıza aktarınız.
a. 14. ve 15. yy.da yazıya geçirilmiştir. Bu konudaki yaygın kanaat hikayelerin 14.yy.’da yazıya geçirildiği şeklindedir. Hikayelerin kimin tarafından yazıya geçirildiği bilinmemektedir.

b. Metnin temasını belirterek temanın Oğuzların hayatı ve Dede Korkut Hikâyelerinin yazıya geçirildiği dönemle ilgisini tespitlerinizden yola çıkarak açıklayınız.
b. Dirse Han oğlu Boğaç Han’ın kahramanlıkları tema olarak kullanılmıştır. Yazıya geçirildiği dönemdeki özellikleri göremeyebiliriz. Çünkü 15. yy.da yaşam tarzı bu şekilde değil. Anadolu Osmanlı kurulmuş ve bir devlet sistemş şekil olmuştur.

4. Okuduğunuz eserdeki tema sizce evrensel bir konu mudur? Düşüncelerinizi belirtiniz.
4. Kahramanlık teması evrenseldir.

5. a. Okuduğunuz metni, sınıfta bir grup oluşturarak canlandırınız.
a.
b. Metinde anlatılanların günlük hayatta yaşanabilir olaylar olup olmadığını tartışınız. Bu olayların olay örgüsü etrafında nasıl anlatıldığını açıklayınız.
b. Gerçekleşmesi mümkün olmayan insanların tahayyülünde olan şeyleri ifade eder. Metinde insana özgü gerçeklikler ifade edilse bunların abartılarak verildiği için gerçekliği çok yoktur.

6. Metindeki olayları anlatan (anlatıcı), olayların içinde yer alan biri midir? Anlatıcının bakış açısıyla ilgili düşüncelerinizi açıklayınız.
6. Anlatıcı dışarıdan biri olup İlahi bakış açısı kullanılmıştır.

7. “Dirse Han Oğlu Boğaç Han Hikâyesi”nin orijinal metninden alınan aşağıdaki bölümleri okuyup soruları cevaplayınız.
Günümüz Türkçesiyle
Berü gelgil başum bahtı ivüm tahtı Beri gel başımın bahtı evimin tahtı
İvden çıkup yorıyanda selvi boylum Evden çıkıp yürüyünce servi boylum
Topuğında sarmaşanda kara saçlum Topuğunda sarmaşınca kara saçlım
Kurılu yaya benzer çatma kaşlum Kurulu yaya benzer çatma kaşlım
Koşa badem sığmayan tar ağızlum Çift badem sığmayan dar ağızlım
Kavunum viregüm düvlegüm Kavunum, yemişim, düvleğim
Görür misin neler oldu. Görüyor musun neler oldu.

a. Okuduğunuz dizelerde nasıl bir tasvir yapıldığını ve bunun metne katkısını kısaca aşağıya yazınız.
a. Tasvirler yapılmıştır ve yapılan tasvirler metni anlamada ve kişinin zihninde canlandırmaya yardımcı olmaktadır.

b. Okuduğunuz manzum bölümde ilk iki dizedeki cümlelerin yapısını, günümüz Türkçe cümle yapısıyla (öğelerin dizilişi yönünden) karşılaştırınız. Sonucu aşağıya yazınız.
b. Cümle yapısı olarak değişiklik yoktur sadece kelimelerin ve eklerin zaman içerisinde doğal değişimden kaynaklanan farklılıklar vardır. Mesela berü sözcüğü şimdi beri olarak kullanılıyor ki bu değişim dilin kendi içerisinde çok doğal bir durumdur. Ama yapı itibariyle bir değişiklik yoktur.

c. Aşağıdaki kelimelerde koyu yazılmış eklerin günümüz Türkçesinde hangi eklerin yerine kullanıldıklarını yazınız.
c .
çıkup : Çık-ıp
yorıyanda: yürü-ünce

ç. Aşağıda verilen kelimelerin karşılarına günümüzdeki kullanımlarını yazarak ses değişimlerini belirtiniz. Metindeki diğer örnekleri de siz belirleyiniz.
ç.
berü :beri >üi değişimi
gelgil: gel > gil düşmüş
ivden : evden > i-e değişmesi
kara : Aynen devam ediyor.
badem : Aynen devam ediyor.
tar : dar > t-d değişmesi
görür misin: görür müsün > ü-i değişmesi

d. Dizelerdeki ahenk unsurlarını (aliterasyon, asonans, kelime veya dize tekrarı, kafiye, ölçü) bularak aşağıya yazınız. Bunların metne nasıl bir katkı sağladığını belirtiniz.
d.
aliterasyon : l sesi
asonans :a ve u sesi
kelime veya dize tekrarı : kelime yada dize olarak değil de –um,-im-üm ekleri çok fazla kullanılmıştır.
Kafiye: Kafiye yok redif var.
Ölçü: hece ölçüsü kullanılmıştır.
Ahengi sağayan unsurlardır.

e. Aşağıdaki cümlede sık tekrar edilen kelime ve sesleri bulunuz. Düz yazıda da manzum bölümlerdeki gibi ahenk oluşturulup oluşturulmadığını belirtiniz.
Babam at segirdişüme baksun kıvansun, oh atışuma baksun güvensün, kılıç çalışuma baksun sevinsün
Günümüz Türkçesiyle
Babam at koşturuşuma baksın kıvansın, ok atışıma baksın güvensin, kılıç çalışıma baksın sevinsin diyordu.
e. Bunlar ahenk oluşturmuştur.

f. “Dirse Han Oğlu Boğaç Han Hikâyesinden alınan orijinal metin üzerinde yaptığınız ses, kelime ve cümle incelemelerinden hareketle bu metnin dil özelliklerini defterinize yazınız.
f. Sade bir dille yazılmış, bazı kelimelerde ses ve ek değişiklikleri olsa da rahat anlaşılabilmektedir. Özellikle anlatımında bir şiirsel göze çarpmaktadır. Bu şiirsellik akıcı olmasına vesile olmuştur.

8. a. 100 Eser’den biri olan, Muharrem Erginin “Dede Korkut Kitabı’nın ön sözünden alınan aşağıdaki bölümü okuyunuz.
a.
b. Oğuzlarla İlgili bilgi birikiminiz ve okuduğunuz değerlendirme yazısından yararlanarak “Dirse Han Oğlu Boğaç Han Hikâyesinin nerede oluştuğunu ve hangi tarihî gerçekleri dile getirdiğini açıklayınız.
b. Doğu Anadolu ve Azerbaycan’da oluşmaktadır. Zaman olarak zamanla ilgisi yoksa yine de zamandan ayrı düşünülemez diyerek 11-15 arasında şekillendiğini izah etmektedir.

c. Okuduğunuz bu değerlendirme yazısından hareket ederek “Dirse Han Oğlu Boğaç Han Hikâyesi”ni İslamiyet öncesi destanlarımızdan “Oğuz Kağan Destanı” ve günümüz yazarlarından birine ait daha önceden okuduğunuz hikâye ile karşılaştırarak sonuçları tabloya yazınız.
c.
 FarklılıklarBenzerlikler
Dirse Han Oğlu Boğaç Han HikâyesiKahramanlık teması

Olağanüstülükler var
İnsana ait gerçeklik az
İslami etki var.
Kurmaca

Olay çevresinde gelişen edebi metinler
Olay, yer, zaman, kişi etrafında şekillenmiştir.


Oğuz Kağan DestanıKahramanlık teması

Olağanüstülükler var
İnsana ait gerçeklik az
Kavmi etki var.
Günümüz Metni

Sabahattin Ali – Kağnı
Eşitsizlik teması

Olağanüstülükler yok
İnsana ait gerçeklik oldukça fazla
Modern kültür ve fikirler etkili

• Tablodaki bilgilere göre aşağıdaki yargıda boş bırakılan yere uygun kelimeyi yazınız.

XIII ve XIV. yüzyıldaki olay çevresinde oluşan edebî metinlerin kaynağı, İslamiyet öncesi döneme ait KAVMİ ve İslami dönemde oluşan DİNİ özelliklerdir.

9. Dede Korkut Hikâyelerinin yazarının kim olduğunu belirtiniz.
9. Yazarı yoktur. anonimdir..
Read more