2013 - 2014 10. Sınıf Edebiyat Sayfa 42 - 55 Soruları ve Cevapları ( Biryay Yayınları )

SAYFA 42-55 ARASI CEVAPLARI

OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN METİNLER

SAYFA 47

(bu yazının tamamı edebiyatfatihi.blogspot.com sitesinden alınmıştır, kaynak siteyide ziyaret etmeyi lütfen unutmayın )

1.etkinlik:

a)Oğuz Kağan’ın “yüzü gök”, “ağzı ateş (gibi) kızıl”, “gözleri elâ” , “kaşları kara”  ve “perilerden güzeldi, ayakları öküz ayağı gibi; beli kurt beli gibi; omuzları samur omuzu gibi; göğsü ayı göğsü gibi idi....”

b) Anasını sütünü bir kere emer

-Çiğ et,çorba ve şarap ister
-Dile gelir.
-Kırk gün sonra büyür yürür ve oynar
-at sürüleri güder,ata biner av avlar
Kimsenin yaklaşamadığı gergedanı Oğuz Kağan'ın öldürmesi ona hanlık ünvanı verilmesini sağlamıştır.

ç) Bu destan Oğuz Kağan etrafındaki çekirdek çekirdekliğin halk arasında olağanüstülükler kazandırılıp kuşaktan kuşağa aktarılması sonucu oluşmuştur.

SAYFA 48:

B) Destanlar da diğer metinler gibi kurmacadır. Kahramanları tarihsel açıdan yaşamış olsa da abartılı şekilde anlatıldığı için kurmaca yapıya sahiptir.

b) Olay örgüsü yer yer olağanüstülükler göstermektedir.

c) Oğuz Kağan Destanı  Hun hükümdarı Mete Han’ın zamanında geçmektedir.

ç) Zaman olarak “bu çağ” kavramı geçmektedir. Belli bir tarih ve dönem adı geçmemektedir. Sadece zamanı ifade eden sabah olunca, sabah, biraz sonra gibi zaman ifade eden kavramlar geçmektedir.

d) Kişiler;
Ay Kağan:Oğuz Kağan'ın annesi.
Göğün ve yerin kızları:Oğuz Kağan'ın eşleri.
Gün,Ay,Yıldız;Gök,Dağ,Deniz;Oğuz Kağan'ın çocukları.
Altun Kağan:Oğuz Kağan'ın hükümdarlık ilanından sonra ona bağlılığını bildiren kağan.
Urum Kağan:Oğuz Kağan'a itaat etmeyen ve onunla savaşıp yenilen kağan.
Uruz Bey:Urum Kağan'ın kardeşi.

4.etkinlik:

Metinde belli mekân tasviri yapılmamış. Orman ismi zikredilmiştir. Gün doğusu ve gün Batısı isimleri yer ismi olarak kullanılmıştır.

Mekanın anlatımı:

Bu çağda! Bu yerde!

Bir büyük orman vardı, Oğuz yurdundan içre,

Ne nehir, ne ırmaklar akardı bu orman içre.

Ne çok av hayvanları, ormanda yaşar idi,

Ne çok av kuşları da üstünde uçar idi!

Ormanda yaşar idi, çok büyük bir gergedan,.

Sabah olunca gördü, kendinden büyükleri,

Çağırtarak getirtti, kendinden küçükleri.

 "Gün, Ay ve Yıldız sizler, gidin gün doğusuna,

Gök, Dağ ve Deniz siz de gidin gün batısına!

b) Mekânlar destanın içeriğine uygun olarak seçilmiştir.

1) Oğuz Kağan’ın bir anda büyümesi

Gökten ışıkla inen kadınla ve ağaç kavuğundaki kadınla evlenmesi

Bir anda çocuklarının olması

Geldi ana göğsüne, aldı emdi sütünü,

İstemedi bir daha, içmek kendi sütünü

pişmemiş etler ister, aş, yemek ister oldu!

Ansızın dile geldi, söyler, konuşur oldu!

Kırk gün geçtikten sonra, yürür oynaşır oldu!

……………

Oğuz Kağan bir yerde, Tanrı'ya yalvarırken:

Karanlık bastı birden, bir ışık düştü gökten!

Öyle bir ışık indi, parlak aydan, güneşten!

Oğuz Kağan yürüdü, yakınına ışığın,

Oturduğunu gördü, ortasında bir kızın!

Bir ben vardı başında, ateş gibi ışığı,

Çok güzel bir kızdı bu, sanki Kutup Yıldızı!

Öyle güzel bir kız ki gülse gök güledurur!

Kız ağlamak istese, gök de ağlayadurur!

Oğuz kızı görünce, aklı gitti beyninden

Kıza vuruldu birden, sevdi kızı gönülden

2) Oğuz Kağan Destanı’nın teması: Kahramanlık

Tarihle İlişkisi: İslamiyet öncesi Türkler savaşçı bir millet oldukları için işlenin tema ile tarih arasında bir ilişki vardır.

İnsanlıkla İlişkisi: Oğuz Kağan’ın Türk beylerini bir araya toplayarak onlara fikir danışması, oğullarını eğitmesi destanın gerçekle olan ilişkileridir. Oğuz Kağanın bu davranışı insani olan davranışlardır.  Tema kahramanlık olduğu için insani ilişkilerin iyi olması savaşların kazanılmasında önemli bir unsurdur.

Mitoloji ile ilişkisi: Oğuz Kağan destanında kadın, ağaç, ışık, rüya, ok-yay, uluğtürk gibi birçok mitojik öge vardır. Bu yönden destan mitoloji ile yakından ilişkisi vardır.

Hayatla ilişkisi: Oğuz Kağan destanı hayatın içinde olan bir destandır. Bir aile yaşamı vardır. Bu yönüyle hayatla ilişki içindedir.

5.etkinlik:Kendiniz yapınız.

3a) Destan anlatıcısı  metinde olan bütün olayları bilen bir kişiliktir. Biz buna tanrısal bakış açısı diyoruz. Her şeyin beraber yapıldığı, ortak kültür değerleri olan bir topluma anlatılmıştır. Nasihat olsun diye anlatılmıştır.

SAYFA 50:

Ç) Destandaki kelimeler destanın içeriğine uygun olarak seçilmiştir. Cümleler kısa ve özdür. Konuşma havasında bir anlatımı vardır.

D) Destan dilinin oluşumunu ve destan dilindeki mitolojik ögelerin, dinî törenlerin, musikinin
ve hayatla mücadelenin etkilerini inceleyiniz. İnceleme sonuçlarını defterinize yazınız.

Destanlar, eski çağlarda ezgiye eşlik etmeye en uygun biçimde, çoğunlukla nazımla düzenlenmiştir. Epik şiirin en güzel örnekleri olan destanlarda olağanüstü olayla­rın, doğaüstü kahramanların, Tanrı’ların savaşlarının yanı sıra; eski çağ insanlarının inanışları, yaratılış ve varoluş konusundaki düşünceleri; ulusların özlemleri ve düş­leri de dile getirilir. Destanlar insanların olayları dinleme ve anlatma gereksinimin­den dolayı kuşaktan kuşağa yayılmıştır. Yüzyıllar boyunca Türklerin duyuş, düşünüş, inanış ve hayallerini; güzel sanatları­nı; aşk, aile, vatan, ulus ve devlet anlayışlarını Türk destanlarında görebiliriz. Destanlar her zaman tarihî gerçekleri doğru biçimde nakletmezler. Destanlarda tarihî olay ve kahramanlar milletin ortak bilinçaltının, vicdanının istek, beklenti, doğruları ve değerleri ile idealleştirilir. Eski hatıralarla birleştirilerek tarihi gerçekmiş gibi anlatılırlar. Her milletin millî kimlik ve nitelikleri, ortak dünya görüşü, hatıra ve beklentileri yanında kusurları ve yanlışları da destanlarına yansır.

E) Destan diliyle doğal dili karşılaştırınız. Sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.

SORUNUN CEVABI MADDELER HALİNDE TIKLAYINIZ

7.etkinlik:

Destanlarda belli bir edebî dil vardır. Çünkü destanlar genel olarak manzum olarak söylenirler. Bu yapılırken ise edebî bir kullanılmasını gerektirir. Edebî dili olan şiirlerin ezberlenmesi ve akılda kalması daha kolaydır.

 SAYFA 51:
4)Oğuz Kağan tarihi gerçeklikte karşılı vardır. Oğuz Kağan Türklerin meşhur hükümdarı Mete Han’dır.Oğuz Kağan destanı Destan Döneminin siyasi, sosyal ve kültürel yapısını kısmen yansıtmaktadır.
SAYFA 52:
B)

SAYFA 54)
11.etkinlik:
destanların özellikleri

Manzum hikâyelerdir.

Destanlarda olağanüstü olaylar ve olağanüstü özellikte kahramanlar vardır.

Destanlar anonim ve sözlü edebiyat ürünleridir.

Ağızdan ağıza dolaşmak suretiyle oluşmuşlardır.

Destanlarda anlatılan olayların geçtiği yer ve zaman bilinmez.

Kahramanlar lider ve kurtarıcı rolündedir.

12.etkinlik:

a)

ÜÇ ŞEHİTLER DESTANI İLE OĞUZ KAĞAN DESTANININ KARŞILAŞTIRILMASI

Oğuz Kağan Destanı	Üç Şehitler Destanı
Anonimdir.edebiyat fatihi	Anonim değildir,şairi Fazıl Hüsnü Dağlarca’dır.
Oğuz Kağan çok eskileri anlatır.	Yakın tarihi anlatır.
Anlatıcının duyguları yoktur.	Anlatıcının duyguları vardır.
Halkın katkısı vardır.	Halkın katkısı yoktur.
Halk meydana getirir.	Yazarı kendi düşüncelerini,duygularını katar.
Oluş,yayılma,derleme ve yazıya geçirilme safhaları vardır.	Şair direkt kaleme alır.

1) Hem öğretici hem de sanatsal işlevi vardır.
2)Destanlar bir milletin bütün varlığını: elemlerini, kederlerini, sevinç ve coşkunluklarını kısaca heyecanlarını hareketlendiren bütün duygu ve düşünce yapısını oluşturan zenginlik hazineleridir. Milletlerin millet olma yolundaki çabalarından izler taşır ve bu çabaların hatıraları ile geçmişle gelecek arasındaki zamanı canlı ve taze tutar. Bir çekirdek gibidir; dallanıp budaklanması, çiçek ve yaprak açması, ürünlerini tazeleme imkânlarına sahip bulunması gibi çekirdeğe has süreklilik ve enerji kaynağı oluş hali, destanlarda da vardır. Bu bakımdan destanlar, milletlerin geçmişlerindeki diri ve canlı emellerin belirli ülkeler halinde geleceğe aktarılmasında birinci derecede önem taşıyan yazılı veya sözlü belgelerdir.

DEĞERLENDİRME:
1) D,D,D
2)İLAHİ(TANRISAL)
ÖĞRETİCİ...HEM SANATSAL İŞLEVİ
DOĞAL 
3)D OLAY ÖRGÜSÜ
4)C
5)A